Darmowy kredyt konsumencki to temat, który z miesiąca na miesiąc wzbudza coraz większe zainteresowanie internautów. Trudno się dziwić, bo Polacy coraz więcej wiedzą o tak zwanej sankcji kredytu darmowego. Gdy to rozwiązanie było wprowadzane (już dość dawno temu), to wydawało się ono tylko teoretyczną opcją, z której mogą skorzystać najbardziej zdeterminowani klienci instytucji finansowych. Obecnie sytuacja wygląda jednak zupełnie inaczej. Korzystne orzecznictwo sądów sprawia, że skorzystanie z sankcji kredytu darmowego rozważają nawet posiadacze mniejszych kredytów i pożyczek. Osoby, które interesuje sankcja kredytu darmowego jako możliwość zaoszczędzenia sporej sumy, czasem jednak pytają, kiedy darmowy kredyt konsumencki jest możliwy bez konieczności składania pozwu sądowego. Wyjaśniamy, czy z kredytodawcą/pożyczkodawcą można dojść do porozumienia bez interwencji sądu.
Pytanie o możliwość skorzystania z sankcji kredytu darmowego bez pomocy sądu jest zasadne, ponieważ przepisy określające zasady działania wspomnianej sankcji nie mówią nic o postępowaniu sądowym. Konkretniej rzecz ujmując, chodzi o artykuł 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2011 nr 126 poz. 715). Ten przepis wskazuje:
Jak widać, wspomniany artykuł 45 ustawy o kredycie konsumenckim, czyli jedyny przepis w tej ustawie bezpośrednio mówiący o sankcji kredytu darmowego, wcale nie wskazuje na konieczność skorzystania z drogi sądowej. A zatem, czy i kiedy darmowy kredyt konsumencki jest osiągalny bez konieczności skorzystania z pomocy sądu? Okazuje się, że taki kredyt można wywalczyć pozasądowo, choć bardzo wiele zależy od nastawienia kredytodawcy (pożyczkodawcy). Czasem instytucje finansowe z góry odrzucają wszystkie roszczenia konsumentów, gdyż chcą ich po prostu zniechęcić do dalszego dochodzenia roszczeń. Nierzadko skutek takiej strategii jest jednak zupełnie odwrotny od zamierzonego.
Pomimo wspomnianego wcześniej nastawienia wielu kredytodawców i pożyczkodawców, oświadczenie konsumenta dotyczące skorzystania z sankcji kredytu darmowego wydaje się bardzo ważne. Literatura potwierdza, że ten dokument uznaje się za doręczony z chwilą, gdy kredytodawca/pożyczkodawca otrzymał go w sposób umożliwiający zapoznanie się z treścią. Instytucja finansowa nie może wymagać, żeby oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego posiadało inną, bardziej problematyczną dla klienta formę niż forma pisemna (np. poprzez wprowadzenie wymogu dotyczącego podpisu notarialnie poświadczonego). Zwykła, pisemna forma oświadczenia jest potrzebna do celów dowodowych (zobacz: T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2023, art. 45).
Opisywane wyżej oświadczenie może być skuteczne nawet pomimo niezachowania formy pisemnej. Mimo tego, warto przestrzegać wymogów związanych z pisemną formą oświadczenia. Pamiętajmy, że to na konsumencie spoczywa ciężar dowodu związanego z udowodnieniem skutecznego złożenia i doręczenia oświadczenia wymaganego przez przepisy (zgodnie z artykułem 6 kodeksu cywilnego). Warto podkreślić, że taki dokument poza danymi składającego oświadczenie konsumenta oraz instytucji finansowej, zawiera między innymi również uzasadnienie roszczenia. W tej części oświadczenia, czyli w uzasadnieniu należy wskazać przesłankę związaną z zastosowaniem sankcji kredytu darmowego, która zdaniem konsumenta została wypełniona (przykład: brak wymaganych informacji w umowie kredytu).
Osoby pytające, kiedy darmowy kredyt jest możliwy bez składania pozwu muszą pamiętać, że oświadczenie konsumenta będzie istotne nawet jeśli instytucja finansowa kwestionuje prawo do sankcji kredytu darmowego. Taki dokument będzie bowiem odgrywał ważną rolę na etapie sprawy sądowej, gdyż potwierdzi, że konsument chciał skorzystać z sankcji kredytu darmowego w terminie przewidzianym przez prawo. Przypomnijmy, że ten graniczny termin to jeden rok od wykonania umowy kredytowej, czyli od ostatecznego rozliczenia stron. Co ważne, oświadczenie w razie potrzeby można złożyć też podczas procesu sądowego między konsumentem oraz kredytodawcą (np. w odpowiedzi na powództwo o zapłatę kwot wynikających z umowy o kredyt konsumencki). Nas jednak bardziej interesuje to, kiedy darmowy kredyt jest możliwy poza sądem. Poniżej kontynuujemy ten temat.
Bardzo prawdopodobna, negatywna odpowiedź kredytodawcy na oświadczenie dotyczące sankcji kredytu darmowego nie oznacza, że spór od razu przeniesie się do sądu. Wiele w tym kontekście zależy od kredytobiorcy/pożyczkobiorcy. Warto bowiem pamiętać, że jeszcze przed pozwem sądowym, ale już po wyczerpaniu możliwości reklamacyjnych istnieje opcja skorzystania z pomocy Rzecznika Finansowego. Taki wariant jest dostępny niezależnie od tego, jaka instytucja udzieliła spornego kredytu konsumenckiego (bank, spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa/SKOK lub firma pozabankowa).
Wspomniany rzecznik może na wniosek konsumenta rozpocząć postępowanie interwencyjne, w którym zbada sprawę i przedstawi swój pogląd (niewiążący jednak dla instytucji finansowej). Innym rozwiązaniem jest postępowanie polubowne z obowiązkową obecnością przedstawicieli instytucji finansowej. Nawet jeśli postępowanie polubowne zakończy się brakiem porozumienia, to opinia wydana przez Rzecznika Finansowego na sam koniec nieskutecznej mediacji może okazać się użyteczna dla konsumenta w czasie sprawy sądowej. Po przeniesieniu sporu na drogę sądową, konsument ma też prawo wnioskować o tak zwany istotny pogląd Rzecznika Finansowego. Ta opinia ekspercka nie jest wiążąca dla sądu, ale dość często ma wpływ na wyrok.
Osoby pytające, kiedy darmowy kredyt jest możliwy bez angażowania sądu i sprawy sądowej, powinny również pamiętać, że wbrew pozorom dochodzenie swoich roszczeń przed sądem nie musi być kłopotliwe. Zwłaszcza jeśli zlecimy prowadzenie sprawy profesjonalnej kancelarii prawnej (takiej jak na przykład dobry prawnik Warszawa). Eksperci przejmą bowiem wszystkie czynności i formalności, które mogą być uciążliwe dla dłużnika. Chodzi nie tylko o przygotowanie pozwu z odpowiednim uzasadnieniem, choć ta czynność wydaje się kluczowa.
Czy konsument może złożyć oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego (potocznie zwane wnioskiem o darmowy kredyt konsumencki) nawet jeśli do tej pory została spłacona tylko część kredytu?
Tak, spłata całości kredytu konsumenckiego nie jest wymagana do skorzystania z sankcji kredytu darmowego. Natomiast te osoby, które już spłaciły całość zadłużenia i ostatecznie rozliczyły się z byłym wierzycielem, powinny pamiętać o rocznym terminie na złożenie stosownego oświadczenia. Wspomniany termin ma charakter zawity, co oznacza, że nie można go przywrócić w drodze postępowania sądowego.
Czy skorzystanie z sankcji kredytu darmowego wymaga wcześniejszego, skutecznego złożenia oświadczenia przez konsumenta?
Analiza orzecznictwa sądowego wskazuje, że regułą jest uwzględnienie sankcji kredytu darmowego po wcześniejszym, terminowym złożeniu oświadczenia przez konsumenta lub jego pełnomocnika. Jeżeli powód domaga się, aby sąd z urzędu wziął pod uwagę sankcję kredytu darmowego, to może go spotkać rozczarowanie. Odpowiedź na pytanie kiedy darmowy kredyt konsumencki jest możliwy, zawsze powinna więc wskazywać na konieczność złożenia oświadczenia.
