Kodeks postępowania cywilnego wskazuje, że sąd może wydać nakaz zapłaty, który stanowi formę rozstrzygnięcia sporu między stronami. Do nakazu zapłaty domyślnie stosuje się przepisy o wyrokach. Takie merytoryczne orzeczenie co do płatności znajduje zastosowanie w postępowaniu upominawczym oraz nakazowym. Konieczność zbadania pozwu przez sąd oczywiście nie gwarantuje, że wydany nakaz zapłaty będzie w pełni uzasadniony. Dotyczy to między innymi nakazów zapłaty z weksla przeciwko przedsiębiorcom. Wspomniane nakazy opierają się bowiem tylko na analizie weksla. W wielu innych sytuacjach, nakaz zapłaty również może wzbudzać wątpliwości. W ramach odpowiedzi dłużnik ma zatem prawo zgłosić sprzeciw od nakazu zapłaty. Wyjaśniamy, co dokładnie zawiera takie pismo i jaka jest jego funkcja.
Już wcześniej wyjaśniliśmy czytelnikom, że nakaz zapłaty występuje w postępowaniu upominawczym oraz postępowaniu nakazowym. Wspomniane orzeczenie co do obowiązku zapłaty jest stosowane również w ramach elektronicznego postępowania upominawczego, które prowadzi e-sąd.
Od tego, z jakim rodzajem postępowania mamy do czynienia, będzie zależała również nazwa pisma wyrażającego niezgodę z orzeczeniem sądu. Sprzeciw od nakazu zapłaty występuje jedynie w postępowaniu upominawczym (zobacz artykuł 505 kodeksu postępowania cywilnego). W przypadku postępowania nakazowego, przewidziano natomiast zarzuty wobec nakazu zapłaty jako środek obrony pozwanego. Mówi o tym artykuł 493 kodeksu postępowania cywilnego (KPC).
Przepisy KPC wskazują również, że nakaz zapłaty traci moc wyłącznie w części objętej sprzeciwem. Na wniosek strony, sąd może wydać postanowienie stwierdzające utratę mocy nakazu zapłaty (całkowitą lub częściową). Z częściową utratą mocy nakazu zapłaty mamy do czynienia jeśli zasadny sprzeciw od nakazu zapłaty został zgłoszony tylko przez jednego ze współpozwanych. Identyczny skutek ma zgłoszenie sprzeciwu, który dotyczy jedynie części uwzględnionych roszczeń.
Wielu dłużników w ramach nerwowej reakcji na nieoczekiwany i być może nieuzasadniony nakaz zapłaty nie wczytuje się dokładnie w jego treść. To błąd, ponieważ wspomniane pismo podobnie jak przesłany odpis pozwu zawiera sporo informacji na temat podstawy dochodzonego roszczenia. Może się na przykład okazać, że roszczenie powoda jest wprawdzie zasadne, lecz uległo już przedawnieniu.
Warto pamiętać, że zarzut przedawnienia długu będzie uwzględniany przez sąd tylko na wniosek strony. Specyfiką postępowania skutkującego wydaniem nakazu zapłaty jest to, że odbywa się ono bez udziału pozwanego. Opisywany sprzeciw od nakazu zapłaty pozwala w ramach odpowiedzi zwrócić uwagę sądu na przykład na przedawnienie długu lub inne ważne okoliczności. Podobną rolę pełnią zarzuty względem nakazu zapłaty.
Sytuację osoby, która otrzymała nakaz zapłaty ułatwia fakt, że w tym dokumencie znajdziemy informacje dotyczące między innymi terminu na wniesienie sprzeciwu/zarzutów. Wspomniany termin wynosi zawsze 14 dni. Co więcej, nakaz zapłaty zawiera informacje o tym, do którego sądu należy wnieść pismo z zarzutami lub sprzeciw od nakazu zapłaty.
Ze względu na swoją ważną rolę w postępowaniu sądowym, sprzeciw od nakazu zapłaty powinien spełniać wymogi przewidziane dla pisma urzędowego. Chodzi między innymi o umieszczenie nazwy pisma, oznaczenia stron i sądu oraz tak zwanej osnowy wniosku. Warto pamiętać, że wniesienie skutecznego sprzeciwu lub zarzutów we właściwym terminie rozpoczyna etap postępowania toczącego się na zasadach ogólnych, czyli z udziałem pozwanego.
Warunkiem skuteczności sprzeciwu albo zarzutów jako wstępu do postępowania z udziałem pozwanego jest brak błędów formalnych. Trzeba podkreślić, że niewniesienie w podanym terminie (14 dni) skutecznego sprzeciwu lub zarzutów niestety skutkuje uprawomocnieniem się nakazu zapłaty. Oznacza to, że nakaz zapłaty po nadaniu klauzuli wykonalności może stać się podstawą do działań komornika.
Sprzeciw od nakazu zapłaty nie tylko sygnalizuje sądowi niezgodę pozwanego z argumentami powoda, ale również przedstawia pewne własne kontrargumenty. Od jakości wspomnianych kontrargumentów będzie zależał dalszy bieg sprawy przed sądem cywilnym. Warto zatem zastanowić się, czy sprzeciw od nakazu zapłaty nie powinien zostać sporządzony przez profesjonalistę.
