Zaliczki jako forma przedpłaty często funkcjonują w obrocie gospodarczym. Umowa na wykonanie usługi z zaliczką to powszechne rozwiązanie, z którego prawdopodobnie korzystał już każdy czytelnik. Mimo tego, wiedza prawna na temat samej zaliczki oraz jej różnic względem zadatku okazuje się niewielka. Nasi rodacy dość często mylą te dwa rozwiązania. Wspomniany problem dotyczy nawet przedsiębiorców i prowadzi do wielu nieporozumień z klientami. Postanowiliśmy zatem wyjaśnić, jak funkcjonuje umowa na wykonanie usługi z zaliczką. Taką umowę cywilnoprawną warto porównać z umową przewidującą zadatek jako sposób zabezpieczenia dla obu stron. Nasz artykuł może okazać się przydatny nie tylko z perspektywy osób, które aktualnie zamierzają zawrzeć umowę zakładającą wpłatę zadatku lub zaliczki.
Z punktu widzenia wielu czytelników zaskakujący może być fakt, że zaliczka mimo swojego powszechnego użycia nie została szczegółowo uregulowana przez kodeks cywilny. Najważniejsza ustawa z zakresu prawa cywilnego wspomina o zaliczce m.in. w kontekście kwoty potrzebnej na pokrycie niezbędnych wydatków związanych z wykonaniem zlecenia (zobacz artykuł 743 kodeksu cywilnego). O skutkach przekazania zaliczki możemy wnioskować jedynie pośrednio z kodeksu cywilnego – na podstawie przepisów KC o umowach wzajemnych.
Przyjmuje się, że zaliczka w przeciwieństwie do zadatku nie stanowi zabezpieczenia wykonania umowy. W dalszej części artykułu dokładnie wyjaśnimy, jak zadatek zabezpiecza obydwie strony umowy na wypadek jej niewykonania. Zaliczka stanowi natomiast jedynie część ceny, którą wpłacono nieco wcześniej niż resztę. Mimo tego, umowa na wykonanie usługi z zaliczką jest dość ważna z perspektywy wykonawcy. Mianowicie, przekazanie zaliczki umożliwia np. sfinansowanie części kosztów wykonania usługi. Poza tym wykonawca ma większą pewność, że osoba zlecająca mu usługę się nie rozmyśli i jest wypłacalna, gdyż „zainwestowała” już pewną kwotę (w postaci zaliczki).
W przypadku zadatku, nie ma mowy o braku bezpośrednich regulacji z kodeksu cywilnego. Artykuł 394 KC dokładnie określa bowiem, jak funkcjonuje umowa na wykonanie usługi z zadatkiem (zastępująca w wielu przypadkach umowę na wykonanie usługi z zaliczką). Otóż, w razie braku innego uregulowania umownego lub zwyczaju, zadatek zapewnia możliwość odstąpienia od umowy tej osobie lub firmie, która otrzymała zadatek i zatrzymania równowartości zadatku. Wspomniane odstąpienie od umowy nie wymaga wyznaczenia dodatkowego terminu. Natomiast strona przekazująca zadatek może w razie niewykonania umowy odstąpić od niej (również bez dodatkowego terminu) i zażądać zwrotu 200% zadatku.
Artykuł 394 kodeksu cywilnego informuje też, że zadatek w razie wykonania umowy podlega zaliczeniu na poczet ceny. Jeżeli takie zaliczenie nie będzie możliwe, to zadatek należy zwrócić. Kolejna ważna zasada dotyczy rozliczenia zadatku w razie rozwiązania umowy za porozumieniem stron. Wówczas zadatek powinien zostać zwrócony, a strona go oddająca nie ma obowiązku zapłaty 200% otrzymanej wcześniej kwoty. Identyczna zasada ma zastosowanie jeśli niewykonanie umowy było efektem okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności. Zwrot 100% zadatku musi nastąpić także wtedy, gdy obydwie strony ponoszą odpowiedzialność za fiasko umowy.
Specyficzny sposób funkcjonowania zadatku sprawia, że dość często związane są z nim spory prawne. Kością niezgody może być na przykład to, czy obydwie strony faktycznie ponoszą odpowiedzialność za fiasko kontraktu. Strony umowy mogą się również spierać m.in. co do tego, czy faktycznie została ona niewykonana we wcześniej ustalonym terminie. Praktyka pokazuje, że przyczyn sporu dotyczącego umowy cywilnoprawnej z zadatkiem może być jeszcze więcej. Niektóre sytuacje bywają naprawdę skomplikowane. Dlatego dobry ekspert prawny (np. najlepszy prawnik Warszawa) przed udzieleniem porady będzie chciał dokładnie zbadać okoliczności sprawy.
Warto wiedzieć, że umowa na wykonanie usługi z zaliczką również bywa powodem sporu, w ramach którego pomocy jednej ze stron udziela dobra kancelaria prawna (m.in. dobra kancelaria prawna Warszawa). Taka kancelaria może zaproponować nie tylko przeniesienie sporu na wokandę sądową, ale też polubowne rozwiązanie. Sama informacja o tym, że druga strona umowy korzysta z pomocy dobrego prawnika niekiedy skłoni oponenta do pewnych ustępstw.
