Charakterystycznym zachowaniem wielu dłużników jest wyczekiwanie na działania wierzyciela. Czasem dłużnik nie tylko wyczekuje na dalsze działania wierzyciela, ale próbuje również unikać kontaktu. Taka taktyka jest oczywiście nieskuteczna, ponieważ zniecierpliwiony wierzyciel najczęściej uzyskuje tytuł egzekucyjny z klauzulą wykonalności (tzw. tytuł wykonawczy) i następnie udaje się do komornika z potrzebnymi dokumentami. W tej sytuacji, dłużnicy dość często zaczynają panicznie pytać, jak wstrzymać egzekucję komorniczą. Jednak podobne pytanie niekiedy zadają też osoby, wobec których skierowano zupełnie bezzasadne działania egzekucyjne. W ramach odpowiedzi dla tych dwóch grup internautów oraz pozostałych osób, postanowiliśmy wyjaśnić jak można wstrzymać działania komornika.
Kodeks postępowania cywilnego (Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego) to akt prawny, który w ramach przepisów egzekucyjnych dąży do zaspokojenia słusznych roszczeń wierzyciela. Jednakże wspomniana ustawa o randze kodeksu przyznaje dłużnikowi specjalną ochronę przeciwegzekucyjną. Chodzi o to, aby egzekucja komornicza nie była prowadzona bez uzasadnienia lub w wątpliwy sposób. Prawo musi mądrze równoważyć interesy wszystkich uczestników postępowania egzekucyjnego.
Przejawem wspomnianej ochrony przeciwegzekucyjnej jest między innymi artykuł 821 KPC. Ten przepis informuje, jak wstrzymać egzekucję komorniczą. Mianowicie, sąd ma prawo na wniosek dłużnika zawiesić (w całości lub w części) postępowanie egzekucyjne, jeżeli złożono skargę na czynności komornika lub zażalenie na postanowienie sądu. Decyzja o zawieszeniu postępowania przez sąd może zostać uzależniona od złożenia przez dłużnika odpowiedniego zabezpieczenia. Ten sam przepis kodeksu postępowania cywilnego (art. 821) mówi, że sąd może uchylić dokonane czynności egzekucyjne (z wyłączeniem zajęcia) jeśli dłużnik odpowiednio zabezpieczy spełnienie swego zobowiązania.
Co ważne, zabezpieczenie może przedstawić również wierzyciel. W takiej sytuacji, sąd ma prawo podjąć negatywną decyzję w sprawie zawieszenia egzekucji albo na nowo podjąć wcześniej zawieszone postępowanie. Warunkiem jest przedstawienie przez wierzyciela odpowiedniego zabezpieczenia, które skompensuje ewentualną szkodę, jaka wskutek dalszego postępowania może wyniknąć dla dłużnika. W ramach odpowiedzi na tytułowe pytanie o to, jak wstrzymać egzekucję komorniczą, warto zwrócić uwagę, że wniosek o zawieszenie postępowania egzekucyjnego może być złożony razem ze skargą na czynności komornika albo w trakcie rozpoznawania tejże skargi. Wniosek rozpoznaje ten sam sąd, który bada skargę na czynności komornika.
Powyżej zaprezentowaliśmy podstawowe informacje na temat tego, jak wstrzymać egzekucję komorniczą może dłużnik korzystając z artykułu 821 kodeksu postępowania cywilnego. Warto jeszcze nieco rozwinąć ten temat, ponieważ jest on dość skomplikowany. Już wcześniej wspomnieliśmy, że wniosek o zawieszenie postępowania egzekucyjnego może być również powiązany z zażaleniem na postanowienie sądu. To drugi wariant wstrzymania egzekucji, który też zasługuje na omówienie.
Odpowiedni wniosek o zawieszenie egzekucji (do czasu rozpoznania zażalenia na orzeczenie sądu) może być złożony na dwa sposoby – razem z zażaleniem do sądu rejonowego, który wydał zaskarżone postanowienie albo w trakcie postępowania zażaleniowego (zobacz: A. Adamczuk [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom II. Art. 478-1217, red. M. Manowska, LEX/el. 2022, art. 821). Warto dodać, że cały czas mówimy o zażaleniu na postanowienie sądu w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu.
Jeżeli natomiast chodzi o bardziej szczegółowe informacje dotyczące zabezpieczeń udzielanych przez dłużnika (wnioskującego o zawieszenie egzekucji), to trzeba zwrócić uwagę, że sąd może:
Warto dodać, że kodeksowe sformułowanie “zabezpieczenie spełnienia obowiązku” dotyczące dłużnika jest czasem różnie postrzegane. Część ekspertów uważa, że chodzi o zapewnienie zaspokojenia wierzyciela, a więc spełnienia obowiązku przez dłużnika, gdyby doszło do kontynuacji postępowania egzekucyjnego (patrz: H. Ciepła [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom IV. Artykuły 730–1088, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021, art. 821). Inny pogląd wskazuje, że zabezpieczenie ma umożliwić naprawienie szkody, jaką może ponieść wierzyciel na skutek zawieszenia postępowania.
Należy wspomnieć, że dłużnik ma prawo wnioskować o uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych (z wyjątkiem zajęcia) dopiero po zapewnieniu zabezpieczenia. Sąd jednak nie jest związany wnioskiem, więc mimo zabezpieczenia może podjąć negatywną dla dłużnika decyzję. Duże znaczenie ma konstrukcja wniosku i argumentacja, dlatego najlepszym rozwiązaniem wydaje się przygotowanie takiego dokumentu przez eksperta prawnego. Osoby pytające jak wstrzymać egzekucję komorniczą, niestety zwykle nie posiadają odpowiedniej wiedzy prawnej, która jest potrzebna do przygotowania skutecznego pisma procesowego.
Wcześniej prezentowane przez nas informacje potwierdzają, że wierzyciel może storpedować złożony do sądu wniosek o zawieszenie postępowania egzekucyjnego jeśli zapewni odpowiednie zabezpieczenie na poczet możliwych szkód dla dłużnika. W takiej sytuacji sąd również nie jest związany zabezpieczeniem (tym razem ze strony wierzyciela), ale jeśli wadliwość zaskarżonych czynności egzekucyjnych nie została przekonująco uprawdopodobniona przez dłużnika, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że sąd zdecyduje po myśli wierzyciela. Mowa o odmowie zawieszenia postępowania egzekucyjnego albo o podjęciu zawieszonego wcześniej postępowania (zobacz: A. Adamczuk [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom II. Art. 478-1217, red. M. Manowska, LEX/el. 2022, art. 821).
Jednakże czasem ze strony wierzyciela można się spodziewać bardziej pozytywnego działania. Pamiętajmy bowiem, że wierzyciel ma prawo wnioskować o umorzenie postępowania egzekucyjnego. W takiej sytuacji, komornik nie może kwestionować dyspozycji wierzyciela, a sam wierzyciel nie jest zobowiązany do dodatkowego uzasadnienia swojej decyzji. Wierzyciel musi mieć jednak jakiś własny argument potrzebny do wnioskowania o umorzenie postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 825 KPC. Takim argumentem dla wierzyciela jest ugoda z dłużnikiem i/lub spłata przynajmniej części zobowiązania. Ugoda z wierzycielem jest prawdopodobnie najlepszą odpowiedzią na pytanie jak wstrzymać egzekucję komorniczą. Pamiętajmy również, że dłużnik na podstawie art. 825 kodeksu postępowania cywilnego może sam wnioskować o umorzenie egzekucji jeśli roszczenie jest przedawnione.
Internauci zadający tytułowe pytanie o to, jak wstrzymać egzekucję komorniczą, powinni również zwrócić uwagę na artykuł 822 kodeksu postępowania cywilnego. Ten przepis wskazuje, że komornik powinien wstrzymać się z dokonaniem czynności egzekucyjnej, jeżeli dłużnik wcześniej przedstawił niebudzący wątpliwości dokument, który potwierdza spłatę długu lub przesunięcie terminu spłaty. Dłużnik albo jego małżonek może też powołać się na zarzut przeciwko czynności komorniczej wynikający z umowy majątkowej małżeńskiej (tzw. intercyzy). Taki zarzut będzie skuteczny, o ile dłużnik/małżonek wykaże, iż wierzyciel wiedział o umowie majątkowej małżeńskiej oraz jej rodzaju.
Opisywane wyżej dwa warianty z art. 822 KPC mogą być nieskuteczne jeśli wierzyciel mimo wszystko poleci komornikowi kontynuowanie egzekucji. Wówczas dobrym rozwiązaniem dla dłużnika będzie powództwo przeciwegzekucyjne opisywane przez artykuł 840 kodeksu postępowania cywilnego. Złożenie takiego powództwa będzie jednak wymagało pomocy eksperta prawnego, bo niewielu dłużników jest w stanie sobie samodzielnie poradzić z tematem.
