Odszkodowania powypadkowe z OC – jak powinny być ustalane?

Odszkodowania powypadkowe najczęściej kojarzą się z wypadkami drogowymi. Trudno się temu dziwić ze względu na częstość zdarzeń drogowych. Dane Głównego Urzędu Statystycznego wskazują, że przez cały 2020 rok miało miejsce aż 23 540 wypadków oraz 382 046 kolizji skutkujących tylko szkodami materialnymi. W ramach odpowiedzi na pytania tysięcy kierowców zawiedzonych kwotą zaproponowaną przez ubezpieczyciela, postanowiliśmy wyjaśnić, jak powinny być ustalane odszkodowania powypadkowe z OC. Mówimy tutaj wyłącznie o świadczeniach za szkody materialne (majątkowe). Warto pamiętać, że wypłaty dotyczące szkód osobowych są realizowane w ramach tak zwanych zadośćuczynień. Temat zasad, na jakich muszą być ustalane odszkodowania powypadkowe wydaje się szczególnie ciekawy, ponieważ Komisja Nadzoru Finansowego planuje zmiany w tym zakresie. 

Ustawy określają bardzo ogólne zasady likwidacji szkód 

Warto zdawać sobie sprawę, że ubezpieczyciele nie mają pełnej swobody w zakresie tego, jak powinny być wyceniane i przyznawane odszkodowania powypadkowe. W pierwszej kolejności, firmy ubezpieczeniowe muszą brać pod uwagę przepisy kodeksu cywilnego mówiące o konieczności pełnej kompensaty szkody przez ubezpieczyciela. Znaczenie mają również przepisy ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. 2003 nr 124 poz. 1152). Ten akt prawny wskazuje między innymi, że odszkodowania powypadkowe w swojej bezspornej części powinny co do zasady zostać wypłacone przed upływem 30 dni (od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie).

KNF zabrania ubezpieczycielom m.in. amortyzacji części

Ogólne przepisy z aktu prawnego w randze ustawy nie mogą uregulować wszystkich szczegółowych aspektów naprawy szkód komunikacyjnych. Dlatego pod koniec 2014 roku Komisja Nadzoru Finansowego wydała specjalne wytyczne dla ubezpieczycieli dotyczące tego, jak powinny być ustalane komunikacyjne odszkodowania powypadkowe (w praktyce głownie z OC). Wspomniane wytyczne KNF-u wprowadzają między innymi następujące zasady:

• obowiązek stosowania jednolitych reguł oceny kosztów naprawy pojazdu i jego wartości niezależnie od tego, jaki charakter ma szkoda (całkowity lub częściowy)
• konieczność udzielenia przez ubezpieczyciela pomocy dla poszkodowanego w zagospodarowaniu pozostałości pojazdu po szkodzie całkowitej
• zakaz stosowania przez zakłady ubezpieczeń praktyk skutkujących nieuzasadnionym orzekaniem szkody całkowitej
• obowiązek indywidualnego rozpatrywania każdego wniosku o zwrot kosztów wynajmu samochodu zastępczego i zakaz dyskryminowania osób nieprowadzących działalności gospodarczej oraz mogących korzystać z komunikacji publicznej
• konieczność uwzględnienia przez zakład ubezpieczeń wartości części oryginalnych, gdy od ich wykorzystania do naprawy zależy gwarancja producenta pojazdu lub istnieje inne uzasadnienie związane np. z wcześniejszym wykorzystywaniem oryginalnych komponentów lub wpływem zamienników na wartość rynkową pojazdu
• zakaz stosowania amortyzacji w odniesieniu do wszystkich uszkodzonych części pojazdu
• obowiązek uwzględnienia takich samych cen części zamiennych i stawek za usługi warsztatów naprawczych w przypadku kosztorysowej i serwisowej metody likwidacji szkody

Towarzystwa ubezpieczeniowe już od końca marca 2015 roku muszą ustalać odszkodowania powypadkowe z OC przy zachowaniu powyższych zasad. Niestety, praktyka pokazuje, że nie wszystkie zakłady ubezpieczeń tak samo skrupulatnie przestrzegają wytycznych KNF-u.

Odszkodowania powypadkowe w 2022 r. mają być wyższe

Warto wiedzieć, że w ramach odpowiedzi na sygnały o nieprawidłowościach, Komisja Nadzoru Finansowego pod koniec 2021 roku zaprezentowała projekt specjalnych rekomendacji dotyczących likwidacji szkód komunikacyjnych. Wspomniany projekt nie tylko powtarza rozwiązania zawarte we wcześniejszych wytycznych, które są mniej istotnym dokumentem. Nadzór finansowy zamierza wprowadzić też kilka nowych zasad. KNF chce, aby najpóźniej od połowy 2022 r. odszkodowania powypadkowe nie były ustalane z uwzględnieniem niższych stawek ze współpracujących z towarzystwem warsztatów. Zakłady ubezpieczeń nie będą też mogły brać pod uwagę niższych od rynkowych cen części. Taka zasada podwyższy wypłaty dla kierowców, ale prawdopodobnie zwiększy też składki OC.