Pożyczanie często kojarzy się z finansowaniem nowych potrzeb (np. z zakupem nowej pralki lub samochodu albo ze sfinansowaniem zagranicznych wakacji). Warto jednak pamiętać, że od pewnego czasu na krajowym rynku coraz ważniejszymi produktami są pożyczki refinansowe oraz konsolidacyjne. Pożyczka na spłatę długów to temat cieszący się coraz większym zainteresowaniem internautów. Postanowiliśmy zatem wyjaśnić, na co powinien zwracać uwagę klient zaciągający taką pożyczkę. Do wyboru jest szeroka oferta pożyczkowa – nie tylko od banków i firm pozabankowych.
Pożyczka na spłatę długów to szerokie określenie, w którym mogą mieścić się bardzo różne produkty finansowe. W pierwszej kolejności warto wymienić pożyczki refinansowe i konsolidacyjne z banków. Poprzez pożyczkę refinansową, pożyczkodawca zobowiązuje się do spłaty starego zobowiązania klienta i oferuje finansowanie na nowych warunkach. Mamy zatem do czynienia ze zmianą wierzyciela. Motywacją dla klienta do przeprowadzenia takiej zmiany są na ogół bardziej korzystne warunki spłaty długu u nowego wierzyciela (np. niższe oprocentowanie oraz dłuższy okres spłaty).
Znacznie częstsza w ofercie banków pożyczka na spłatę długów w wariancie konsolidacyjnym polega na jednoczesnej spłacie kilku starszych zobowiązań. W takiej sytuacji, dodatkowa korzyść dla klienta wiąże się z brakiem konieczności osobnej spłaty kilku rat. Jednak ogólny mechanizm wygląda tak samo jak przy refinansowaniu – chodzi o zmianę wierzyciela oraz lepsze warunki spłaty. Warto jednak pamiętać, że niektóre banki niechętnie konsolidują zadłużenie wynikające z pożyczek pozabankowych. Takie długi są widoczne w bazie danych BIK, bo większość firm pożyczkowych już współpracuje z Biurem Informacji Kredytowej. Samo posiadanie pozabankowego zadłużenia może obniżyć szanse na to, że bankowa pożyczka na spłatę długów (innych niż pozabankowe) zostanie udzielona.
Mniej “wybredne” pod względem doboru klientów są dość często spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, czyli popularne SKOK-i. Jednocześnie może się to wiązać z wyższym poziomem rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO). Zasady konsolidacji długów przy pomocy SKOK-u są generalnie bardzo podobne do oferty bankowej. Pożyczka na spłatę długów ze SKOK-u będzie tak samo jak produkt bankowy podlegać przepisom ustawy o kredycie konsumenckim. Wyznaczają one chociażby maksymalny poziom kosztu pozaodsetkowego, obowiązkową zawartość umowy oraz obowiązki informacyjne pożyczkodawcy. Warto mieć świadomość, że wspomniana ustawa obejmuje również pożyczki oferowane przez firmy pozabankowe.
Pozabankowi pożyczkodawcy akceptują klientów cechujących się wyższym poziomem ryzyka niewypłacalności niż banki oraz SKOK-i. Firmy pozabankowe mogą sobie na to pozwolić, gdyż jednocześnie nie oferują depozytów (kont i lokat). Kolejna różnica względem oferty bankowej polega na tym, że pozabankowa pożyczka na spłatę długów częściej będzie cechowała się dodatkowymi zabezpieczeniami. Firmy pozabankowe przy udzielaniu pożyczek znacznie chętniej niż banki korzystają z takich rozwiązań jak chociażby poręczenie (gwarancja/podżyrowanie długu) i zastaw. Na skutek kolejnych zmian związanych z obniżeniem limitu kosztów pozaodsetkowych w ustawie o kredycie konsumenckim, pozabankowi pożyczkodawcy jednak mniej chętnie niż kiedyś pożyczają środki ryzykownym klientom.
W związku z tym, co napisaliśmy powyżej o firmach pozabankowych, od pewnego czasu większe zainteresowanie zaczęła wzbudzać prywatna pożyczka na spłatę długów. Warto jednak pamiętać, że obecnie taka pożyczka również podlega licznym ograniczeniom. Te nowe regulacje nie zostały wprowadzone poprzez ustawę o kredycie konsumenckim, bo obejmuje ona jedynie pożyczki udzielane konsumentowi przez firmę finansową. Rząd zdecydował się zatem znowelizować ogólne przepisy kodeksu cywilnego dotyczące pożyczek. Odpowiednie zmiany wprowadziła ustawa z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie (Dz.U. 2022 poz. 2339). Po zmianach kodeks cywilny przewiduje generalne ograniczenie kosztów pozaodsetkowych. Z jednej strony takie rozwiązanie zapewnia ochronę przed nadmiernymi kosztami, a z drugiej ogranicza dostępność prywatnych pożyczek.
Kodeks cywilny po “antylichwiarskiej” nowelizacji definiuje koszty pozaodsetkowe i wprowadza limit wysokości tych kosztów dla umowy pożyczki zawieranej z osobą fizyczną (na jej potrzeby prywatne). Taki limit wynosi 20% w skali roku. Zatem dla pożyczki półrocznej, maksymalne koszty pozaodsetkowe nie powinny wynosić więcej niż 10% pożyczanej sumy. Co więcej, w całym okresie spłaty pożyczkodawca w ramach kosztów pozaodsetkowych nie powinien naliczyć sumy większej niż 25% kwoty pożyczki. Należy pamiętać, że w kodeksie cywilnym znajduje się też limit dotyczący wysokości kosztów odsetkowych. Mianowicie, odsetki nie powinny przekraczać 200% stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego powiększonej wcześniej o 3,5 punktu procentowego. Jeżeli zatem główna stopa NBP wynosi 5,0%, to maksymalne oprocentowanie każdej pożyczki (nie tylko prywatnej) nie powinno przekraczać 17,0% w skali roku.
Po zmianie kodeksu cywilnego, prywatna pożyczka na spłatę długów została uregulowana również w zakresie zabezpieczeń. Zgodnie z nowymi przepisami, sposób zabezpieczenia powinien zawsze zostać dokładnie opisany w umowie pożyczkowej. Poza tym suma wszystkich zabezpieczeń dla pożyczkodawcy nie może być większa niż wartość pożyczki powiększona o sumę odsetek maksymalnych za okres udzielenia pożyczki, sumę odsetek maksymalnych za opóźnienie dla okresu najwyżej sześciomiesięcznego oraz maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów. Podany powyżej limit nie dotyczy hipoteki i zastawu rejestrowego.
Prywatna pożyczka na spłatę długów może przewidywać również tak zwane przewłaszczenie na zabezpieczenie. Z tym rozwiązaniem było w przeszłości związanych wiele alarmujących doniesień mediów. Przewłaszczenie polega na tym, że dłużnik przenosi własność swojej nieruchomości na wierzyciela, a zwrot domu, lokalu lub działki następuje dopiero do spłacie długu. Inny wariant przewłaszczenia przewiduje przeniesienie własności nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie dopiero w obliczu niespłacenia długu. Przepisy wprowadzone przez rząd na początku pandemii COVID-19 ograniczyły możliwość zastosowania obydwu tych rozwiązań w ramach oferty pożyczek dla osób prywatnych (niezwiązanych z ich działalnością gospodarczą lub zawodową).
Zgodnie z obecnymi przepisami, przewłaszczenie nieruchomości mieszkaniowej na zabezpieczenie, które może przewidywać na przykład prywatna pożyczka na spłatę długów jest możliwe tylko jeśli zostały spełnione łącznie następujące warunki:
Umowa pożyczki z przewłaszczeniem na zabezpieczenie, która nie spełnia powyższych warunków będzie po prostu nieważna.
W ramach podsumowania, warto zwrócić uwagę na fakt, że pożyczka na spłatę długów firmowych wymaga od przedsiębiorcy zaciągającego nowe zobowiązanie więcej ostrożności. Przyczyny są trzy. Po pierwsze, wspomnianej pożyczki firmowej nie dotyczą przepisy ustawy o kredycie konsumenckim. Po drugie, pożyczek firmowych nie obejmują też opisywane wyżej limity kosztów pozaodsetkowych z kodeksu cywilnego. Po trzecie, przedsiębiorca nie będzie również chroniony przez przepisy, które ograniczają możliwość stosowania przewłaszczenia na zabezpieczenie. W związku z powyższym, pożyczka na spłatę długów firmy jest produktem finansowym o wyższym ryzyku niż podobna pożyczka konsumencka. Propozycję umowy takiej pożyczki firmowej może ocenić ekspert prawny.
