Wzrost stóp procentowych NBP połączony z perspektywami ich długotrwałej stabilizacji sprawił, że na pierwszy plan wysunęły się problemy bardziej licznych „złotówkowiczów”. Warto jednak pamiętać, że frankowicze w dalszym ciągu toczą spory z bankami. Co więcej, przeważają wyroki korzystne dla kredytobiorców walutowych. Wielu z nich zaciągnęło kredyt denominowany kursem franka szwajcarskiego. Trudno się zatem dziwić, że takie hasło jak kredyt denominowany nieważność często pojawia się w wynikach wyszukiwania. Postanowiliśmy wyjaśnić, w jakich sytuacjach nieważność umowy kredytu denominowanego będzie możliwa.
W pierwszej kolejności, warto wyjaśnić główne różnice pomiędzy kredytem denominowanym oraz indeksowanym. Okazuje się bowiem, że nawet wielu kredytobiorców walutowych dokładnie nie wie, dlaczego w ich umowie znalazły się słowa „denominowany” lub „indeksowany”. Takie osoby powinny zdawać sobie sprawę, że kredyt denominowany to produkt finansowy, który wprawdzie cechuje się wyrażeniem umownej kwoty zadłużenia w walucie obcej (np. 200 000 CHF), ale sama jego wypłata oraz spłata jest przeprowadzana w polskim złotym.
Jeżeli natomiast chodzi o kredyt indeksowany, to kwota zadłużenia jest wyrażona w umowie jako suma „złotówkowa”. Następnie zadłużenie zostaje przeliczone na kurs waluty obcej (najczęściej franka szwajcarskiego). Kredyt denominowany ma na pewno więcej wspólnego z tradycyjną koncepcją kredytu walutowego. Nie można jednak stawiać znaku równości między kredytem denominowanym i tradycyjnym kredytem walutowym, w przypadku którego nie występuje żadne powiązanie ze złotym. Ze względu na kontrowersyjną konstrukcję, jaką posiada kredyt denominowany, nieważność umowy orzeczona przez sąd jest bardzo możliwa. Taka sama sytuacja dotyczy zresztą kredytu indeksowanego.
Teoretycy prawa cywilnego spierają się co do tego, jakie skutki ma niedozwolony (abuzywny) charakter klauzul przeliczeniowych w kredycie denominowanym oraz indeksowanym. Jeden z poglądów wskazuje, że niedozwolony charakter wspomnianych klauzul w przypadku kredytu denominowanego daje większą szansę na nieważność umowy orzeczoną przez sąd. Wynika to z niemożności obliczenia „złotówkowej” kwoty kredytu przy zastosowaniu wadliwej klauzuli przeliczeniowej. Inni teoretycy wskazują jednak, że umowy kredytu indeksowanego oraz denominowanego powinny być identycznie oceniane przez sąd, ponieważ fakty są ważniejsze niż dosłowne brzmienie postanowień umownych.
Praktyka pokazuje natomiast, że unieważnienie umowy kredytu denominowanego jest częste. Dodatkowe argumenty na korzyść kredytobiorcy są związane z faktem, że zgodnie z historyczną zasadą walutowości, do początku 2009 roku zobowiązania pieniężne w Polsce mogły być wyrażone tylko w złotych. Eksperci reprezentujący frankowiczów wskazują również na nieprecyzyjne umowne określenie sumy kredytu oraz wysokości rat. Przeliczenia następują bowiem z uwzględnieniem nieznanego wcześniej kredytobiorcy kursu, który w sposób swobodny ustala i stosuje bank.
Orzecznictwo sądów z ostatnich lat potwierdza, że jeśli powód posiada kredyt denominowany, nieważność umowy jest prawdopodobna jako rezultat wyroku. Nie zmienia to jednak faktu, że kredytobiorcy powinni korzystać z pomocy ekspertów. Wciąż zdarzają się bowiem wyroki niekorzystne dla frankowiczów. Warto pamiętać, że banki posiadają dostęp do usług drogich kancelarii prawniczych. Ryzykowne jest zatem kierowanie pozwu przez kredytobiorcę nieposiadającego odpowiedniego wsparcia prawnego. Może się to skończyć niekorzystnym wyrokiem i niepotrzebnym stresem przed rozprawą prowadzoną w ramach drugiej instancji. Oczywiście, identyczne uwagi dotyczą osób posiadających kredyty indeksowane, a także inne kontrowersyjne produkty finansowe (m.in. polisolokaty).
