Intercyza w polskich warunkach nadal nie jest bardzo popularnym rozwiązaniem. Informacje zaprezentowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości wskazują jednak, że tak zwane umowy majątkowe małżeńskie cieszą się coraz większym zainteresowaniem wśród Polaków. Według danych wspomnianego resortu, w 2021 roku zawarto u notariusza 66 388 majątkowych umów małżeńskich. Analogiczny wynik z 2011 roku to 43 292 umowy. Wzrost łącznej liczby umów majątkowych skutkuje również zwiększoną liczbą zapytań w Internecie dotyczących tytułowej kwestii (intercyza a rozwód). Warto zatem w ramach odpowiedzi na pytania internautów wyjaśnić, jak intercyza wpływa na ewentualny rozwód. W pierwszej kolejności należy jednak przedstawić podstawowe informacje o samej intercyzie. Wielu Polaków nie wie bowiem jeszcze, na czym dokładnie polega takie rozwiązanie.
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59) przedstawia nam podstawowe informacje o umowie majątkowej małżeńskiej, a także odpowiada na tytułowe pytanie (Intercyza a rozwód: czy będzie łatwiej?). Wspomniany akt prawny mówi między innymi, że z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje z mocy ustawy tak zwana wspólność majątkowa. W skład wspólności majątkowej wchodzą głównie nabyte wspólnie przez małżonków elementy majątku. Domyślny (ustawowy) ustrój majątkowy zakłada jednocześnie, że każdy z małżonków dysponuje swoim majątkiem osobistym.
W przypadku typowego małżeństwa, istnieje zatem podział majątku na majątek wspólny oraz dwa odrębne majątki osobiste. Do majątku osobistego każdego małżonka należą między innymi przedmioty nabyte przez niego przed zawarciem związku małżeńskiego i odziedziczone lub darowane (o ile darczyńca/spadkodawca nie postanowił inaczej). Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje możliwość wprowadzenia umownego ustroju majątkowego (zamiast ustroju ustawowego) na mocy umowy zawartej w formie notarialnej. Taka umowa potocznie bywa nazywana właśnie intercyzą.
Co ważne, intercyza może być zawarta jeszcze przed związkiem małżeńskim. Wiele osób szukających odpowiedzi na tytułowe pytanie (Intercyza a rozwód: czy będzie łatwiej?) sądzi, że umowa majątkowa małżeńska służy tylko wyeliminowaniu majątku wspólnego i stworzeniu pełnej rozdzielności majątkowej. Przepisy mówią jednak, że poprzez taką umowę można dodatkowo rozszerzyć lub ograniczyć wspólność ustawową, a także wprowadzić rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Wyrównanie dorobków zabezpiecza interesy małżonka, który mniej pracował np. w związku z wychowywaniem dzieci. Taki małżonek po ustaniu umownej rozdzielności majątkowej może domagać się wyrównania wzrostu majątków osobistych (dorobków). Opisywane roszczenie dotyczy też spadkobierców zmarłego małżonka.
Dość często pojawiają się stwierdzenia, że intercyza to korzystne rozwiązanie ze względu na uproszczenie rozwodu. Można potwierdzić, że taka zaleta umowy majątkowej małżeńskiej faktycznie istnieje, ale tylko w przypadkach, gdy wspomniany kontrakt skutkował likwidacją majątku wspólnego. Brak wspólności majątkowej małżonków oznacza bowiem brak konieczności podziału majątku wspólnego. Na tym etapie zwykle pojawia się najwięcej nieporozumień i sporów między byłymi małżonkami. Konflikty są prawdopodobne jeśli intercyza nie skutkowała likwidacją majątku wspólnego, a jedynie go ograniczyła. Szczególną i rzadką sytuacją jest rozszerzenie na mocy umowy małżeńskiej wspólności majątkowej. Taki wariant w razie rozwodu oznacza konieczność podziału majątku o większej wartości.
W ramach wcześniejszej odpowiedzi na tytułowe pytanie (Intercyza a rozwód: czy będzie łatwiej?) wspomnieliśmy o możliwości ustanowienia rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków. Wyrównanie dorobków komplikuje sytuację rozwodową. Po ustaniu umownej rozdzielności małżonków związanym z rozwodem, bardzo prawdopodobne będą bowiem roszczenia małżonka, którego wzrost majątku od czasu zawarcia intercyzy okazał się mniejszy. Warto wiedzieć, że dorobek jest obliczany i porównywany według stanu majątkowego z chwili ustania rozdzielności majątkowej, a także z uwzględnieniem cen poszczególnych przedmiotów z chwili rozliczenia.
W ramach podsumowania analizowanej kwestii (intercyza a rozwód), warto dodać, że pomoc eksperta prawnego jest zawsze zalecana. Taki specjalista (np. dobry prawnik Warszawa) na pewno przeanalizuje podpisaną umowę majątkową małżeńską i odpowie na pytania o ewentualne komplikacje w razie rozwodu. Wsparcie prawnika wydaje się szczególnie istotne jeśli intercyza zakłada rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Warto bowiem mieć świadomość, że notarialna umowa małżonków może wykluczać niektóre kategorie majątku z obliczeń dotyczących dorobków. Domyślnie, wyrównanie dorobków nie obejmuje np. przedmiotów nabytych przed małżeństwem oraz odziedziczonych przez jedną osobę. Wiele zależy jednak od brzmienia intercyzy. Jeszcze przed złożeniem podpisu warto ją zatem skonsultować z ekspertem prawnym.
