Kiedy kończy się rola syndyka w sprawie o upadłość?

Syndyk obok sędziego jest bardzo ważnym podmiotem w trakcie trwającego postępowania upadłościowego. Takiej osoby nie można nazwać uczestnikiem postępowania, bo wspomniane określenie dotyczy dłużnika oraz ewentualnych wierzycieli jako wnioskodawców. Natomiast kluczowa rola syndyka nie ulega żadnej wątpliwości i wie o niej każda osoba, która uczestniczyła w postępowaniu upadłościowym. Przypomnijmy, że syndyk zajmuje się między innymi likwidacją tej części majątku upadłego, która wchodzi w skład masy upadłościowej. Poza tym syndyk przedstawia na przykład plan spłaty wierzycieli w postępowaniu dotyczącym upadłości konsumenckiej. Ze względu na bardzo duże znaczenie syndyka w całej procedurze upadłościowej, dość często pojawiają się pytania, kiedy taki ekspert prawny przestaje pełnić swoje obowiązki. Postanowiliśmy zatem wyjaśnić, kiedy kończy się rola syndyka. Nasz artykuł uwzględnia nie tylko postępowanie upadłościowe dotyczące konsumenta. Odnosimy się też do ogólnych zasad upadłości, które obejmują przedsiębiorców. Na końcu artykułu znajdują się odpowiedzi na często zadawane pytania (FAQ).

Przepisy dokładnie wskazują nam, kiedy kończy się rola syndyka

Nawet bez dokładnej znajomości przepisów prawa upadłościowego można odpowiedzieć na pytanie, kiedy kończy się rola syndyka. Taka sytuacja ma miejsce, gdy syndyk wypełnił już wszystkie swoje zadania w ramach postępowania upadłościowego albo obecna sytuacja nie przewiduje możliwości jego dalszego zaangażowania. Najbardziej oficjalnie rzecz ujmując, rola syndyka dobiega końca wraz z zakończeniem postępowania upadłościowego. Najczęściej taki finisz postępowania w sprawie upadłości ma miejsce, gdy:

• doszło do umorzenia postępowania upadłościowego – na przykład w związku z niewydaniem syndykowi całego majątku oraz niezbędnych dokumentów przez upadłego, który jest konsumentem albo w związku z niską wartością majątku firmy, który nie może pokryć kosztów postępowania
• zakończyła się sprzedaż majątku upadłego i został zrealizowany wcześniej ustalony plan podziału (uwaga: ogólne zasady upadłości dotyczące przedsiębiorstw nie przewidują realizacji planu spłaty wierzycieli po likwidacji majątku upadłego)
• został zatwierdzony plan spłaty wierzycieli w postępowaniu upadłościowym dotyczącym konsumenta (w takiej sytuacji syndyk kończy swoją rolę, ponieważ to upadły zostaje zobowiązany do dokonywania wpłat na rzecz wierzycieli i przekazywania do sądu sprawozdania z realizacji planu spłaty)

Czasem w artykułach prawniczych pojawiają się pewne rozbieżności dotyczące odpowiedzi na pytanie, kiedy kończy się rola syndyka. Część autorów twierdzi bowiem bezwarunkowo, że syndyk kończy swoją rolę dopiero po zakończeniu postępowania upadłościowego (nawet jeśli wcześniej, na długo przed jego końcem nie musiał już nic robić).

Syndyk nie tylko likwiduje, ale też przedstawia plan spłaty długu

W ramach odpowiedzi na tytułowe pytanie o to, kiedy kończy się rola syndyka, warto również przypomnieć podstawowe obowiązki takiej osoby. Mianowicie, syndyk w postępowaniu upadłościowym wypełnia następujące obowiązki:

• zarządzanie majątkiem dłużnika wchodzącym w skład masy upadłościowej (mowa o działaniach, które mają na celu wycenę majątku, stopniową sprzedaż w celu likwidacji masy upadłości oraz zapobieganie stratom majątkowym niekorzystnym dla wierzycieli)
• powiadomienie o upadłości wszystkich osób, które powinien interesować ten fakt (między innymi: wierzycieli możliwych do ustalenia na podstawie dokumentacji upadłego, komorników prowadzących postępowanie egzekucyjne przeciwko upadłemu, małżonka upadłego dłużnika, przedsiębiorstwa przewozowe i domy składowe posiadające towary dłużnika oraz placówki pocztowe, które po zmianie będą kierować korespondencję pocztową do syndyka)
• egzekwowanie zobowiązań, które osoby trzecie posiadały wobec dłużnika (syndyk zajmuje się egzekwowaniem takich długów innych osób wobec dłużnika, ponieważ jest to korzystne z punktu widzenia wierzycieli)
• rejestrowanie wierzytelności zgłaszanych przez wierzycieli połączone ze zbadaniem ich zasadności
• złożenie w razie konieczności wniosku o poszukiwanie majątku upadłego przez komornika
• korzystanie w razie potrzeby ze skargi pauliańskiej w celu obrony interesów wierzycieli przed próbami pozbycia się majątku przez dłużnika
• ujawnienie postanowienia o ogłoszeniu upadłości w księdze wieczystej nieruchomości, które stanowią własność dłużnika
• sporządzanie sprawozdań dotyczących postępowania upadłościowego (adresowanych do wierzycieli)
• przygotowywanie propozycji planu spłaty wierzycieli w postępowaniu dotyczącym upadłości konsumenckiej
• opracowanie planu likwidacji majątku wchodzącego w skład masy upadłości (uprzednio przygotowywany jest jeszcze spis inwentarza prezentujący zawartość masy upadłościowej)

Warto wiedzieć, że syndyk prowadzący postępowanie upadłościowe, które dotyczy firmy może nawet zadecydować o przejściowym utrzymaniu działalności produkcyjnej lub usługowej. Taka decyzja będzie uzasadniona jeśli prowadzi ona do lepszego zaspokojenia wierzycieli. W przypadku firmowej upadłości, to właśnie interes wierzycieli wysuwa się na pierwszy plan. Przy upadłości konsumenckiej, priorytetem jest z kolei oddłużenie konsumenta. Nieprzypadkowo odpowiedź na pytanie kiedy kończy się rola syndyka przy upadłości konsumenckiej obejmuje sytuację przed zatwierdzeniem planu spłat wierzycieli. Czasem wspomniany plan nie może zostać przyjęty ze względu na brak możliwości jego realizacji spowodowany złą sytuacją finansową dłużnika. Wówczas rola syndyka zakończy się szybciej.

Syndyk najszybciej kończy swoje zadania jeśli po dokładniejszej analizie okaże się, że majątek firmowego dłużnika nie pokrywa kosztów postępowania. W takiej sytuacji dochodzi bowiem do umorzenia postępowania upadłościowego. Jednak w przypadku konsumenta brak majątku nie stanowi problemu. Przepisy przewidują bowiem możliwość umorzenia długów bez likwidacji majątku i realizowania planu spłaty wierzycieli. Taki wariant jest możliwy jeśli dłużnik będący konsumentem znajduje się w bardzo trudnej sytuacji osobistej (np. z uwagi na ciężką chorobę).

Odpowiedzi na często zadawane pytania (FAQ):

Jakie jest wynagrodzenie syndyka i czy on przestaje je pobierać, kiedy kończy się rola syndyka?

W razie postępowania upadłościowego, które dotyczy konsumentów, wynagrodzenie syndyka ustala się na poziomie od 25% do 200% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku (w czwartym kwartale roku poprzedniego) ogłaszanego przez Prezesa GUS. W szczególnych sytuacjach, limit wynagrodzenia rośnie do 400% przeciętnej płacy. Syndyk nie pobiera wynagrodzenia po zakończeniu swoich zadań. W przypadku upadłości firmowej, ustalanie wynagrodzenia syndyka jest skomplikowane, a wypłata dla osoby prowadzącej upadłość wynosi od dwukrotności do dwustusześćdziesięciokrotności podstawy wynagrodzenia.

Jak jest realizowany układ w upadłości konsumenckiej i kiedy kończy się rola syndyka w razie zawarcia układu?

Warto pamiętać, że w postępowaniu układowym dotyczącym konsumenta nie ma syndyka. Kontrolę nad realizacją układu sprawuje tak zwany nadzorca sądowy, którego wynagrodzenie wynosi 15% wysokości każdej raty układowej. Nadzorca zajmuje się między innymi dzieleniem między wierzycieli sumy spłacanej przez dłużnika objętego układem.

Czy istnieje możliwość zmiany syndyka przed zakończeniem postępowania upadłościowego?

Konsument może wnioskować, aby sąd wyznaczył do roli syndyka konkretną osobę, ale ostateczna decyzja sądu w tej sprawie nie musi pokrywać się z życzeniem dłużnika. Nie jest ona również zaskarżalna. Odwołanie lub zmiana syndyka to rzadka sytuacja. W pierwszym przypadku, sąd reaguje na nieprawidłowe pełnienie obowiązków, a w drugim odpowiada na uchwałę wierzycieli albo wniosek samego syndyka. Skargę na czynności syndyka upadły lub wierzyciel może składać do sądu restrukturyzacyjnego.