Upadłość konsumencka to bez wątpienia szczególny wariant upadłości. Przejawem tej odrębności względem standardowej procedury upadłościowej dotyczącej przedsiębiorców jest między innymi fakt, że wszczęcie postępowania następuje wyłącznie na wniosek osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej (dłużnika). Wyjątek dotyczy tylko jednej sytuacji, którą opisujemy w naszym artykule. Możliwość rozpoczęcia procedury upadłościowej przez samego konsumenta to z pewnością rozwiązanie bardzo wygodne dla niego. Osoba zainteresowana upadłością konsumencką jako sposobem na wybrnięcie z finansowych kłopotów powinna jednak zdawać sobie sprawę, że wniosek o upadłość konsumencką jest rozbudowanym i trudnym do sporządzenia dokumentem (pomimo istnienia ustawowego wzorca). W związku z tym, większość dłużników wnioskujących o upadłość konsumencką powierza przygotowanie wspomnianego wniosku profesjonaliście. Mimo wszystko, warto jednak ogólnie wyjaśnić, co zawiera oraz ile kosztuje wniosek o upadłość konsumencką.
Na samym wstępie warto odnieść się do wspomnianego już wcześniej wyjątku od zasady, zgodnie z którą wniosek o upadłość konsumencką składa tylko dłużnik. Mianowicie, ustawodawca w ramach tak zwanego modelu mieszanego przewidział możliwość złożenia wniosku upadłościowego przez wierzyciela w sytuacji, gdy miała miejsce jedna z poniższych okoliczności:
Tak zwany mieszany model upadłości jest w praktyce dość rzadkim rozwiązaniem. Zdecydowanie częstsza jest typowa sytuacja, w której wniosek o upadłość konsumencką składa sam dłużnik.
Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe zawiera przepisy, które obligują Ministra Sprawiedliwości do wydania rozporządzenia określającego wzór wniosku o upadłość konsumencką. Takie rozporządzenie zostało już oczywiście wydane. Aktualny wzór wniosku upadłościowego dla konsumentów można znaleźć między innymi na stronach internetowych sądów oraz w Obwieszczeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 lutego 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wzorów formularzy wniosku o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej (Dz.U. 2021 poz. 392).
Sam wzór jest oczywiście ważny, ale nie zapominajmy, że wniosek o upadłość konsumencką składany przez dłużnika powinien zawierać wszystkie niezbędne informacje. Mowa o informacjach na temat:
Wymagane jest również końcowe oświadczenie dłużnika potwierdzające prawdziwość danych zawartych we wniosku. Warto pamiętać, że dłużnik ponosi odpowiedzialność finansową za nieprawidłowe informacje podawane we wniosku upadłościowym. W związku z tym, należy dokładnie przeanalizować między innymi swój majątek. Zalecane jest również skorzystanie z pomocy eksperta prawnego, który pomoże przygotować wniosek o upadłość konsumencką.
Niektóre osoby znajdujące się w finansowych kłopotach mogą mieć obawy, że wniosek o upadłość konsumencką będzie kosztowny. Obecnie takie obawy nie są uzasadnione, ponieważ opłata od wspomnianego wniosku wynosi tylko 30 zł. W aktualnych warunkach taką stawkę można uznać za symboliczną. Trzydziestozłotową opłatę trzeba uiścić na rachunek bankowy sądu, bo w przeciwnym razie wniosek nie zostanie rozpatrzony. Pamiętajmy jednak, że łączne koszty upadłości konsumenckiej to nie tylko opłata za wniosek o upadłość konsumencką. Na łączne koszty upadłości konsumenckiej wynoszące zwykle około 3000 zł – 5000 zł składa się przede wszystkim ewentualne wynagrodzenie eksperta prawnego oraz wynagrodzenie syndyka. Tego drugiego kosztu, który również jest uzależniony od skomplikowania sprawy na ogół nie można uniknąć.
Nie należy obawiać się upadłości konsumenckiej w razie kłopotów z bieżącą płynnością finansową. Jeżeli bowiem dłużnik nie ma pieniędzy potrzebnych na pokrycie kosztów postępowania lub nie dysponuje odpowiednim majątkiem, to koszty postępowania tymczasowo poniesie Skarb Państwa. Zwrot kwoty, którą w zastępstwie wydatkowało państwo następuje później poprzez wpływy ze sprzedaży (likwidacji) majątku dłużnika lub realizację planu spłat. W wyjątkowych okolicznościach istnieje możliwość umorzenia pozostałego zadłużenia wobec wierzycieli wraz z kosztami postępowania, które ostatecznie poniesie Skarb Państwa. Jest to rozwiązanie możliwe m.in. w obliczu ciężkiej choroby dłużnika, która trwale uniemożliwia mu zarobkowanie.
Ile wynosi wynagrodzenie syndyka za upadłość konsumencką?
Takie wynagrodzenie jest o wiele większe niż opłata za wniosek o upadłość konsumencką. Mówimy o kwocie wynoszącej od 25% do 200% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (bez wypłat nagród z zysku) w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa GUS. W praktyce wynagrodzenie syndyka przekraczające połowę podanego przedziału jest dość rzadkie.
Co się stanie jeśli wniosek o upadłość konsumencką został nieprawidłowo wypełniony lub nieopłacony?
W takiej sytuacji zastosowanie znajduje art. 130 par. 1 kodeksu postępowania cywilnego, który nakazuje sądowi rejonowemu wezwanie wnioskodawcy do uzupełnienia, poprawienia lub opłacenia wniosku. Termin na dokonanie wspomnianych czynności wynosi siedem dni. Po bezskutecznym upływie tego terminu wniosek zostanie zwrócony wnoszącej go osobie.
