Osiągnięcie zysku to podstawowy cel działalności każdego przedsiębiorstwa. W tym kontekście chodzi zarówno o mikrofirmy prowadzone przez jedną osobę, jak i wielkie multinarodowe korporacje. Czasem może się okazać, że właściciel lub zarząd przejściowo kładzie mniejszy nacisk na rentowność przedsiębiorstwa i poziom marży, ponieważ chce zwiększyć udział rynkowy. Po takiej ekspansji, rentowność przedsiębiorstwa znów staje się jednak priorytetem dla kadry zarządzającej oraz właścicieli (np. udziałowców lub akcjonariuszy). Ze względu na duże znaczenie, jakie w praktyce posiada rentowność przedsiębiorstwa, postanowiliśmy przygotować krótki artykuł na ten temat. Zawarte w nim informacje przydadzą się na przykład osobom oceniającym różne firmy pod kątem inwestycji. Oczywiście, nie można zapominać, że poprawna analiza sytuacji finansowej przedsiębiorstwa powinna uwzględniać również inne aspekty (np. poziom zadłużenia oraz płynność finansową firmy).
Wydaje się, że jeszcze przed udzieleniem szczegółowych informacji o tym, jak obliczana jest rentowność przedsiębiorstwa, warto dokładnie zdefiniować to pojęcie. Definicji rentowności jest wiele, ale wszystkie zasadniczo sprowadzają się do jednego wniosku. Mianowicie, rentowność przedsiębiorstwa informuje o tym, jaka jest zdolność danej firmy do efektywnego działania, czyli generowania zysków. Innymi słowy, rentowność przedsiębiorstwa odzwierciedla efektywność gospodarowania zasobami w tej firmie (zobacz: Sierpińska M. Jachna T. (2004), Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa). Efektywność gospodarowania to kwestia, która interesuje między innymi potencjalnych nabywców udziałów i akcji. Rentowność przedsiębiorstwa jest bowiem jednym z czynników wpływających na wycenę rynkową udziałów/akcji i poziom dywidendy.
Do analizy rentowności wykorzystywane są różne wskaźniki bazujące na danych ze sprawozdania finansowego firmy. Brak wspomnianego sprawozdania za niedawny rok lub kwartał stanowi poważny problem. Bez sprawozdania nie sprawdzimy bowiem, jaka jest aktualna rentowność przedsiębiorstwa. Problematyczna będzie również sytuacja, w której dana firma prowadzi jedynie uproszczoną rachunkowość. Taka przeszkoda dotyczy jednak tylko najmniejszych przedsiębiorstw. Duże firmy, którymi najczęściej interesują się inwestorzy, sporządzają regularnie bilans, rachunek zysków i strat oraz rachunek przepływów pieniężnych (tzw. cash flow).
Warto wiedzieć, że wskaźniki rentowności przedsiębiorstwa bywają nazywane też wskaźnikami zyskowności lub efektywności. Generalnie rzecz biorąc, prezentują one relację zysku do różnych kategorii ze sprawozdania finansowego. Możliwe jest też ujęcie bardziej dynamiczne, w którym zysk jako licznik wskaźnikowego ułamka zastępuje gotówka operacyjna. Mowa o ilości gotówki generowanej z regularnej (operacyjnej) działalności firmy. Literatura wskazuje, że w mianowniku wskaźników pokazujących rentowność przedsiębiorstwa najczęściej znajdziemy:
Podstawowe wskaźniki określające rentowność przedsiębiorstwa będą zatem wyglądały następująco:
Wskaźników rentowności sprzedaży, rentowności kapitału własnego oraz rentowności aktywów jest dużo więcej. Jednakże trzy powyższe wskaźniki pozwalają łatwo i szybko sprawdzić, jak wygląda ogólna rentowność przedsiębiorstwa. Osoby bardziej zainteresowane analizą rentowności powinny dowiedzieć się na przykład, jak wygląda model analizy wskaźnikowej Du Ponta wiążący ze sobą wiele wskaźników finansowych (w tym wskaźniki rentowności).
W ramach podsumowania naszego krótkiego wprowadzenia do analizy rentowności firmy, warto zwrócić uwagę, że ta cecha jest ważną, ale nie jedyną kwestią, którą należy zbadać. Podczas bardziej całościowej analizy finansowej, trzeba wziąć pod lupę również takie aspekty działania przedsiębiorstwa, jak chociażby płynność finansowa, poziom zadłużenia, zdolność firmy do obsługi długów, poziom rotacji należności oraz struktura kapitału własnego, zobowiązań i aktywów. Rentowność przedsiębiorstwa to zaledwie jeden z czynników składających się na całościowy obraz sytuacji finansowej danej firmy.
