Co pewien czas tak zwane biura informacji gospodarczej (BIG) publikują informacje na temat wysokiego zadłużenia Polaków względem instytucji finansowych, dostawców energii, zarządców budynków, operatorów telekomunikacyjnych oraz podobnych instytucji. Przykładowo, Krajowy Rejestr Długów poinformował niedawno, że według jego danych mieszkańcy Polski pod koniec minionego roku mieli 44,4 miliarda złotych zaległości płatniczych. Wspomniana baza danych o dłużnikach, czyli KRD należy do najpopularniejszych. Trudno się zatem dziwić, że w Internecie dość często pojawiają się pytania, jak można sprawdzić zawartość Krajowego Rejestru Długów w poszukiwaniu informacji na swój temat (np. „Krajowy Rejestr Długów – jak sprawdzić?”). W ramach odpowiedzi na częste pytania rodaków postanowiliśmy wyjaśnić na jakich zasadach możliwe jest sprawdzenie KRD pod kątem obecności swoich danych. W pierwszej kolejności warto natomiast przypomnieć podstawy prawne działania Krajowego Rejestru Długów.
Już wcześniej pojawiła się wzmianka o tak zwanych biurach informacji gospodarczej (BIG). Krajowy Rejestr Długów to właśnie jedna z takich instytucji, która działa już od ponad 20 lat. Zasady funkcjonowania wszystkich krajowych BIG-ów reguluje ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz.U. 2010 nr 81 poz. 530). Ten akt prawny informuje, że biuro informacji gospodarczej może być jedynie spółką akcyjną spełniającą określone wymagania (związane np. z wysokością kapitału zakładowego i niekaralnością władz). Biuro informacji gospodarczej przetwarza zarówno dane dotyczące nierzetelnych przedsiębiorców, jak i konsumentów.
Wierzyciel posiadający umowę z BIG-iem może przekazywać do baz danych prowadzonych przez tę instytucję informacje o zaległościach konsumenta, które przekraczają 200 zł i są wymagalne od co najmniej 30 dni. Dodatkowym warunkiem jest upływ co najmniej miesiąca od wysłania listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi do rąk własnych wezwania do zapłaty (wraz z ostrzeżeniem o przekazaniu informacji do BIG). Warto wiedzieć, że biura informacji gospodarczej takie jak Krajowy Rejestr Długów nie przyjmują informacji o zobowiązaniach, w przypadku których upłynęło przynajmniej 6 lat od daty wymagalności albo orzeczenia sądu lub ugody potwierdzającej dług.
Osoby zadające tytułowe pytanie (Krajowy Rejestr Długów: jak sprawdzić?) powinny również wiedzieć, że w przypadku długów firmowych obowiązują dość podobne warunki przekazywania informacji przez wierzycieli. Różnica polega na tym, że minimalna kwota długu firmowego wpisywanego do bazy danych biura informacji gospodarczej wynosi 500 zł, a nie 200 zł jak w przypadku konsumentów. Dodatkowo dla długów firmowych nie ma zastosowania opisywane wcześniej ograniczenie związane z upływem 6 lat od daty wymagalności, ugody lub orzeczenia sądu.
W przypadku działalności biur informacji gospodarczej, szczególne znaczenie mają zasady poszanowania prywatności i ochrony danych osobowych. Jeżeli chodzi o konsumentów, to wierzyciel może przekazać do BIG-u następujące informacje na ich temat: imię oraz nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL oraz seria i numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość. Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych wskazuje również, że każdy ma prawo do sprawdzenia dotyczących go informacji gospodarczych, które zostały przekazane do ewidencji prowadzonej przez BIG.
Biura informacji gospodarczej powinny zapewnić darmowy dostęp dłużnika będącego konsumentem do informacji na jego temat, jeśli takie sprawdzenie następuje nie częściej niż co pół roku. Warto zwrócić uwagę, że bardzo podobna zasada dotyczy możliwości weryfikacji przez konsumenta swoich danych, które przechowuje Biuro Informacji Kredytowej (BIK). Warto też mieć świadomość, że czasem sprawdzenie danych z biura informacji gospodarczej na temat konkretnej osoby następuje za jej zgodą. Mowa o sytuacjach związanych z zaciąganiem pożyczki lub kredytu albo podpisywaniem umowy abonamentowej u operatora telekomunikacyjnego. Bank, SKOK, firma pożyczkowa lub operator musi zaczekać aż klient wyrazi pisemną zgodę na sprawdzenie informacji z BIG. Wzmiankę o sprawdzeniu obecności danych wnioskodawcy w bazach nierzetelnych dłużników znajdziemy np. w formularzu informacyjnym kredytu konsumenckiego.
Wszystkie powyższe informacje oczywiście dotyczą Krajowego Rejestru Długów, który jest jednym z biur informacji gospodarczej i działa na podstawie ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku. Warto jednak udzielić dokładniejszych informacji o tym, jak wygląda sprawdzanie danych na swój temat w bazie prowadzonej przez KRD. Należy wiedzieć, że Krajowy Rejestr Długów podobnie jak Biuro Informacji Kredytowej oferuje konsumentom sprawdzanie informacji na ich temat w ramach odpłatnych pakietów lub bezpłatnego minimum. Darmową informację ustawową z KRD można uzyskać raz na sześć miesięcy składając wniosek osobiście w siedzibie tej instytucji (ul. Danuty Siedzikówny 12, 51-214 Wrocław), wysyłając wydrukowany wniosek pocztą lub poprzez konto na stronie KRD.pl. Ostatni wariant wydaje się najbardziej nowoczesny oraz wygodny.
Jeżeli chodzi o odpłatne pakiety oferowane przez KRD, to pozwalają one na częstsze sprawdzanie informacji o sobie, otrzymywanie powiadomień SMS o dopisaniu naszego PESEL-u do bazy danych, a także na sprawdzenie, kto w ciągu minionego roku przeglądał informacje na nasz temat. Osoba korzystająca z odpłatnego pakietu usług otrzyma raport na swój temat w takiej samej formie, z jakiej korzystają np. banki, firmy pożyczkowe i operatorzy telekomunikacyjni. Przedsiębiorcy w zakresie swojej działalności gospodarczej, niestety nie mogą liczyć na darmowy dostęp do informacji ustawowych co 6 miesięcy. Odpłatna oferta KRD dla firm oprócz możliwości zweryfikowania swoich danych i monitoringu zapytań o nie, obejmuje również sprawdzanie kontrahentów i dopisywanie do rejestru informacji na temat ich długów.
Czy będąc konsumentem otrzymam powiadomienie, jeśli ktoś dopisze mnie do bazy danych Krajowego Rejestru Długów?
Taka usługa niestety jest dostępna tylko w ramach odpłatnego pakietu. KRD za darmo oferuje konsumentom możliwość sprawdzenia danych na ich temat co 6 miesięcy, gdyż taki wymóg nakładają przepisy.
Czy wnioskując o kredyt mieszkaniowy mogę się spodziewać, że bank sprawdzi bazę danych Krajowego Rejestru Długów oraz inne biura informacji gospodarczej?
Sprawdzenie przez bank zawartości BIK-u oraz BIG-ów jest standardową procedurą przy rozpatrywaniu wniosku o kredyt (w tym również mieszkaniowy). Bank powinien z wyprzedzeniem powiadomić wnioskodawcę, że jego dane zostaną sprawdzone w ten sposób. Tak mówi ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami.
Czy instytucja finansowa musi nas powiadomić o negatywnych wpisach w KRD lub innych biurach informacji gospodarczej?
Jeżeli negatywna decyzja kredytowa wiąże się z wcześniejszym sprawdzeniem zawartości biur informacji gospodarczej, to kredytodawca lub pożyczkodawca powinien bezpłatnie poinformować konsumenta o wynikach takiego sprawdzenia. Opisywana zasada dotyczy zarówno wnioskowania o kredyt hipoteczny, jak i kredyt konsumencki (np. gotówkowy).
Czy rejestracja na portalu Krajowego Rejestru Długów w celu uzyskania informacji na swój temat jest trudna?
Konsument może w łatwy sposób zarejestrować się na portalu KRD. Logowanie następuje przy wykorzystaniu numeru PESEL jako loginu oraz ustalonego samodzielnie hasła. Najpierw trzeba jednak potwierdzić swoją tożsamość przy pomocy przelewu weryfikacyjnego, autoryzacji danych z rachunku bankowego (tzw. weryfikacji AIS) lub weryfikacji przy użyciu kopii dokumentu tożsamości.
