Jeżeli mielibyśmy wskazać najczęstsze powody negatywnych opinii o pracodawcach, to nieterminowa wypłata wynagrodzenia na pewno byłaby w czołówce (obok nadgodzin oraz złych warunków pracy). Problemy z wypłatą wynagrodzeń w terminie są skorelowane z ogólną sytuacją gospodarczą. Trudno jednak ukryć, że istnieją też pracodawcy, którzy opóźniając wypłatę wynagrodzenia dla pracowników, w ten sposób próbują rekompensować niewłaściwe zarządzanie tzw. kapitałem obrotowym (niezależne od sytuacji na rynku). Oczywiście, żadne przyczyny nieterminowej wypłaty wynagrodzenia nie usprawiedliwiają pracodawcy. W takiej sytuacji pracownik może wysłać wezwanie do zapłaty wynagrodzenia. Postanowiliśmy wyjaśnić jak powinien wyglądać wspomniany dokument, który bywa wystarczającym środkiem nacisku na pracodawcę. Jeśli wezwanie do zapłaty wynagrodzenia nie wystarczy, to są inne opcje, o których też piszemy.
Wezwanie do zapłaty wynagrodzenia tak jak każde pismo tego rodzaju powinno mieć pewną podstawę prawną. Taką podstawą najczęściej jest umowa o pracę, której zasady funkcjonowania zostały bardzo dokładnie sformułowane przez kodeks pracy. Ten akt prawny wskazuje, że “wypłaty wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie”. Kodeks pracy informuje również, że miesięczne wynagrodzenie, które jest w Polsce standardem wypłaca się z dołu (niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości), ale jednocześnie nie później niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego.
Oczywiście, roszczenia o wypłatę wynagrodzenia mogą mieć również osoby zatrudnione w ramach umów cywilnoprawnych, a także drobni przedsiębiorcy świadczący usługi dla innych firm (często jako freelancerzy). W ich przypadku istnieje większa swoboda dotycząca zasad wypłaty wynagrodzenia. Takie zasady powinny zostać sprecyzowane przez umowę. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na umowę zlecenie, która wciąż bywa popularna. Mianowicie, przepisy kodeksu cywilnego dotyczące tego rodzaju umowy (zobacz: art. 744 KC) wskazują, że wypłata wynagrodzenia co do zasady powinna nastąpić dopiero po wykonaniu zlecenia, o ile umowa lub regulacja szczególna nie przewiduje innego rozwiązania.
Regulacją szczególną jest jeden z przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. 2002 nr 200 poz. 1679). Mowa o artykule 8a ustęp 6 obowiązującym od początku 2017 roku. Ten przepis mówi, że przy umowach zlecenia i umowach o świadczenie usług zawartych na czas dłuższy niż 1 miesiąc, wypłata wynagrodzenia (nie mniejszego od minimalnej stawki godzinowej) powinna być dokonywana co najmniej raz w miesiącu. Analizowany akt prawny wskazuje również, że strony umowy zlecenia oraz umowy świadczenia usług na warunkach zlecenia określają w tej umowie sposób potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług.
Wezwanie do zapłaty wynagrodzenia to formalny dokument, który może okazać się przydatny na etapie późniejszego postępowania sądowego, o czym jeszcze będziemy pisać. Właśnie dlatego wspomniane wezwanie powinno posiadać pewne elementy typowe dla wszystkich dokumentów. Chodzi o:
W wezwaniu do zapłaty wynagrodzenia ponadto powinny się pojawić pewne niestandardowe elementy typowe tylko dla tego rodzaju pisma. Chodzi o następujące informacje:
W praktyce pewną trudnością dla osób zamierzających samodzielnie przygotować wezwanie do zapłaty wynagrodzenia może być konieczność wyliczenia odsetek. Taka kalkulacja jest jednak potrzebna. Warto pamiętać, że w zależności od typu umowy może obowiązywać inna stawka odsetkowa. Przy umowie o pracę, odsetki za opóźnienie są przyjmowane w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie i naliczane od wynagrodzenia brutto (zobacz: Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2002 r. – sygnatura akt III PZP 18/02).
Natomiast umowy cywilnoprawne też mogą przewidywać wypłatę odsetek ustawowych za opóźnienie ze względu na brak szczegółowych uregulowań w tej kwestii. Za każdym razem trzeba jednak zajrzeć do podpisanej umowy. Wezwanie do zapłaty wynagrodzenia w przypadku kilkumiesięcznych zaległości powinno zawierać informacje o każdej niewypłaconej dotąd pensji. Ta skrupulatność przyda się później jeśli pracodawca wciąż nie wykonał przelewu.
Niestety, nie można wykluczyć scenariusza, w którym nawet dobrze przygotowane wezwanie do zapłaty wynagrodzenia okaże się nieskuteczne. Mówimy o sytuacji polegającej na tym, że pracodawca jednak nie zapłacił należnej sumy (mimo prawnego obowiązku). Warto jednak pamiętać, że nawet wówczas trud związany z przygotowaniem wezwania nie pójdzie na marne. Mianowicie, wezwanie do zapłaty wynagrodzenia przez pracodawcę może być traktowane jako przedsądowe wezwanie do zapłaty. Pamiętajmy, że przed złożeniem pozwu sądowego generalnie trzeba podjąć próbę polubownego załatwienia sprawy. Mówi o tym artykuł 187 kodeksu postępowania cywilnego.
Wspomniany przepis KPC wskazuje, że w pozwie powinna znaleźć się informacja czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu. Jeżeli do takiej próby nie doszło, to wymaganym elementem pozwu staje się wyjaśnienie przyczyn braku prób pozasądowego załatwienia sprawy. Wcześniejsze wezwanie do zapłaty wynagrodzenia, które zostaje dołączone do pozwu zwalnia powoda lub jego pełnomocnika z konieczności przygotowywania dodatkowych wyjaśnień. Warto jednak pamiętać o zasadzie, zgodnie z którą wezwanie do zapłaty wynagrodzenia, a także każde inne wezwanie do zapłaty wysyłamy listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. W ten sposób nadawca będzie bowiem miał dowód, że list faktycznie został doręczony.
W ramach odpowiedzi na powyższe pytanie (Co jeśli wezwanie do zapłaty wynagrodzenia nie pomoże?) warto zwrócić uwagę, że “etatowcy” mają możliwość dochodzenia swoich roszczeń przed sądem pracy. W przypadku umów cywilnoprawnych, taka możliwość na ogół nie występuje, więc właściwym miejscem na dochodzenie swoich praw będzie sąd cywilny. Wyjątkiem jest sytuacja, w której pracownik dochodzi roszczeń z umowy cywilnoprawnej mającej cechy umowy o pracę. Natomiast w sprawie rozliczeń pomiędzy przedsiębiorcami właściwy do rozstrzygnięcia sporu o wynagrodzenie może być sąd gospodarczy. Niezależnie od rodzaju sądu, do którego kierowany będzie pozew, pomoc dobrego prawnika może być nieoceniona.
Ekspert prawny może również poradzić pracownikowi, czy w danej sprawie zasadna i opłacalna będzie skarga do Państwowej Inspekcji Pracy związana z brakiem terminowej wypłaty pensji. Warto pamiętać, że kontroler PIP może wydać pracodawcy nakaz wypłaty wynagrodzenia w części bezspornej (zobacz: Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 21 kwietnia 2021 r. – sygnatura akt III SA/Po 707/20). Poza tym wyniki kontroli Państwowej Inspekcji Pracy mogą być przydatne podczas postępowania sądowego.
