Pytania o to jak anulować kredyt, najczęściej kojarzą się z sytuacją frankowiczów oraz ich roszczeniami. Warto jednak pamiętać, że dla banków coraz większy problem stanowi sankcja kredytu darmowego. Nie dziwi zatem fakt, że coraz częściej w Internecie pojawiają się pytania o to, jak anulować kredyt gotówkowy. Można przypuszczać, że autorzy tych pytań zwykle mają na myśli skorzystanie z sankcji kredytu darmowego. Nie możemy jednak wykluczyć, że niektórzy pytający biorą pod uwagę inne rozwiązania. Właśnie dlatego nasz artykuł prezentuje również inne opcje anulowania kredytu gotówkowego. Zacznijmy jednak od wariantu najbardziej popularnego ostatnio, czyli od sankcji kredytu darmowego.
Rosnąca popularność sankcji kredytu darmowego w latach 2023 – 2025 podpowiada, że wiele osób pytających, jak anulować kredyt gotówkowy, miało na myśli właśnie takie rozwiązanie opisywane przez artykuł 45 ustawy o kredycie konsumenckim. Warto zacytować ten przepis, który w ustępie pierwszym mówi, że: “W przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie”.
Wymienione wyżej przepisy dotyczą między innymi zawartości umowy kredytowej oraz maksymalnego poziomu kosztów pozaodsetkowych – nieprzestrzeganie regulacji w zakresie tych dwóch aspektów to najczęstszy “grzech” banków skutkujący możliwością zastosowania sankcji kredytu darmowego. Jednak analiza cytowanego artykułu 45 ustęp 1 ustawy o kredycie konsumenckim potwierdza, że sankcja kredytu darmowego nie musi być jedyną odpowiedzią na pytanie osób, które dociekają, jak anulować kredyt gotówkowy. Zastosowanie sankcji kredytu darmowego nie jest bowiem jednoznaczne z anulowaniem umowy. Umowa kredytowa w dalszym ciągu obowiązuje, a główną różnicą jest to, że konsument ma prawo otrzymać nadpłacone koszty (z poprzednich rat), a także nie płacić odsetek i prowizji na przyszłość.
Poza tym sankcja kredytu darmowego jest możliwa do zastosowania tylko w razie nieprzestrzegania przez kredytodawcę przepisów wymienionych przez artykuł 45 ustawy o kredycie konsumenckim. Zgodnie z dominującym stanowiskiem ekspertów, niezasadne jest stosowanie wykładni rozszerzającej, czyli “rozciąganie” zakresu działania sankcji kredytu darmowego na przypadki niewskazane przez ustawę. Przykładowy wyrok Sądu Rejonowego w Pleszewie z dnia 22 czerwca 2023 r. (sygnatura akt: I C 59/23) potwierdził, że sankcja kredytu darmowego nie powstaje, gdy kredytodawca naruszył obowiązek, którego źródłem jest przepis niewymieniony w art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, postanowienie umowy, zasada współżycia społecznego lub ustalony zwyczaj.
W związku z powyższym, możemy stwierdzić, że sankcja kredytu darmowego mimo swojej popularności i mechanizmu zapewniającego zwolnienie z prawie wszystkich kosztów nie jest uniwersalną odpowiedzią na pytanie, jak anulować kredyt gotówkowy. Powodów do zastosowania wspomnianej sankcji nie będzie bowiem jeśli kredytodawcy nie można przypisać uchybienia wskazanego przez ustawę. Co więcej, uprawnienie kredytobiorcy do złożenia oświadczenia w sprawie sankcji kredytu darmowego wygasa w ciągu roku od wykonania umowy, czyli obustronnego rozliczenia. Wspomnianego uprawnienia nie można przywrócić jeśli minął roczny termin.
Dobrą wiadomością dla kredytobiorców jest natomiast możliwość skorzystania z sankcji kredytu darmowego jeśli:
Powyższe ułatwienia nie zmieniają faktu, że spóźnienie się ze złożeniem oświadczenia lub brak przesłanek do jego złożenia wyklucza możliwość skorzystania z dobrodziejstw sankcji kredytu darmowego.
W ramach odpowiedzi na pytanie, jak anulować kredyt gotówkowy nie możemy zapominać, że sankcja darmowego kredytu konsumenckiego (np. kredytu gotówkowego) jest szczególnym uprawnieniem obejmującym wyłącznie kredyty konsumenckie. Podobna sankcja nie dotyczy obecnie na przykład kredytów mieszkaniowych. Oprócz szczególnych środków ochrony konsumentów, funkcjonują również rozwiązania ogólne. Jedno z nich pozwala na unieważnienie umowy zawartej z konsumentem, w której znajdują się tak zwane klauzule abuzywne.
Artykuł 385 (1) kodeksu cywilnego wskazuje, że “Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne)”. Co ważne, bezskuteczność wobec konsumenta niedozwolonego postanowienia umownego nie wyklucza uznania całej umowy za nieważną z uwagi na znaczenie tego postanowienia dla treści stosunku zobowiązaniowego (zobacz: B. Gliniecki [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2025, art. 385(1)). Na taką zasadę wskazał na przykład ważny dla frankowiczów Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 3 października 2019 r. (C-260/18).
Oczywiście, nie tylko frankowicze mogą dochodzić unieważnienia umowy kredytowej. W przeszłości klauzule abuzywne sądy odnajdywały również w umowach kredytów bez waloryzacji do waluty obcej (nie tylko mieszkaniowych). Nie zawsze były to jednak sytuacje uzasadniające unieważnienie umowy kredytowej. W ramach odpowiedzi na pytanie jak anulować kredyt gotówkowy, warto również wyjaśnić, jakie są skutki nieważności umowy kredytu. Mianowicie, taka sytuacja oznacza, że strony muszą sobie zwrócić wzajemne świadczenia. Innymi słowy, konsument zwraca pożyczoną kwotę (bez odsetek oraz prowizji), a instytucja finansowa – wcześniej pobrane raty.
Z ekonomicznego punktu widzenia, unieważnienie umowy kredytu gotówkowego wcale nie musi być dla dłużnika bardziej korzystne aniżeli wykorzystanie sankcji kredytu darmowego. Oczywiście, trzeba jednak pamiętać o tym, co pisaliśmy wcześniej, czyli o ograniczeniu możliwości zastosowania sankcji kredytu darmowego tylko do przypadków ściśle i jednoznacznie wskazanych przez artykuł 45 ustawy o kredycie konsumenckim.
Wszystko to co napisaliśmy wcześniej sugeruje, że pierwszym etapem na drodze do ewentualnego unieważnienia umowy kredytowej powinna być jej dokładna analiza przez specjalistę. Ekspert prawny taki jak na przykład dobry prawnik Warszawa może bowiem bezpłatnie odpowiedzieć na pytanie, czy istnieją przesłanki do skorzystania z sankcji kredytu darmowego. Analogiczna odpowiedź będzie dotyczyła tego, czy możliwe jest uznanie umowy kredytowej za nieważną w całości ze względu na stwierdzone klauzule abuzywne.
Niezależnie od uzyskanej odpowiedzi, osoba dociekająca tego, jak anulować kredyt gotówkowy będzie miała swobodę w zakresie dalszych kroków. Dobra i rzetelna kancelaria prawna cechuje się bowiem tym, że opłaty dla konsumenta za usługi, czyli pomoc prawną pojawiają się dopiero po negatywnym dla instytucji finansowej rozstrzygnięciu sporu sądowego.
