Darmowy kredyt: orzeczenia sądów coraz lepsze dla klientów banków?

Tematyka dotycząca sankcji kredytu darmowego zyskuje coraz większą popularność, co widać również po zainteresowaniu artykułami, w których pojawiają się wzmianki o darmowym kredycie konsumenckim. Coraz większa liczba osób sprawdza te przepisy ustawy o kredycie konsumenckim, które mówią, kiedy bank musi zrezygnować z przyszłych kosztów kredytu i zwrócić te wcześniej pobrane. Warto jednak pamiętać, że oprócz przepisów ustawowych ważne są również orzeczenia sądów, bo one w pewnej mierze wyjaśniają, jak należy interpretować wspomniane przepisy. W związku z powyższym, postanowiliśmy sprawdzić, jak wygląda orzecznictwo sądów. Dla osób, które interesuje darmowy kredyt, orzeczenia sądowe powinny być bowiem bardzo istotnym aspektem całej sytuacji.

Darmowy kredyt – przypominamy podstawowe informacje

Wydaje się, że jeszcze przed zaprezentowaniem interesujących orzeczeń dotyczących sankcji kredytu darmowego, warto przypomnieć podstawowe informacje na temat tej instytucji prawnej. Opisuje ją artykuł 45 ustawy o kredycie konsumenckim. Ten przepis mówi, że w razie naruszenia wybranych przepisów ustawy o kredycie konsumenckim (art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c), konsument ma prawo zwracać kredyt bez kosztów jeśli uprzednio złożył odpowiednie oświadczenie.

Wymienione powyżej artykuły prawdopodobnie niewiele mówią bardzo wielu osobom. Warto zatem przypomnieć, że sankcja kredytu darmowego jest stosowana w razie złamania przez kredytodawcę (bank, SKOK lub firmę pożyczkową) zasad dotyczących:

• formy umowy o kredyt konsumencki (art. 29 ust. 1)
• koniecznych elementów umowy o kredyt konsumencki (art. 30 ust. 1 pkt 1–8, 10, 11, 14–17)
• treści umowy kredytu wiązanego lub kredytu w formie odroczonej płatności (art. 31)
• treści umowy o kredyt w rachunku konsumenta, o ile ten kredyt podlega spłacie na żądanie lub w terminie wynoszącym do trzech miesięcy (art. 32)
• treści umowy o kredyt restrukturyzacyjny (art. 33)
• poziomu opłat naliczanych po opóźnieniu w spłacie kredytu (art. 33a)
• poziomu pozaodsetkowych kosztów kredytu (art. 36a–36c)

Konsument składający wspomniane oświadczenie o zamiarze skorzystania z sankcji kredytu darmowego, powinien wskazać na uchybienia dotyczące co najmniej jednej z powyższych kwestii. Oczywiście, może się okazać, że instytucja finansowa kwestionuje uprawnienie do skorzystania z sankcji kredytu darmowego, co bywa dość częstym przypadkiem. W takiej sytuacji spór przenosi się zwykle na drogę sądową.

Kolejna ważna informacja dotyczy terminu na złożenie oświadczenia przez kredytobiorcę. Taki dokument wymagany do skorzystania z sankcji kredytu darmowego, należy najpóźniej złożyć przed upływem roku od wykonania umowy kredytu konsumenckiego, czyli od ostatecznego rozliczenia stron. Chodzi nie tylko o zwrot wszystkich wymaganych świadczeń przez klienta instytucji finansowej, ale również o rozliczenie ewentualnych nadpłat przez pożyczkodawcę lub kredytodawcę. Dopiero jeśli znamy takie podstawowe informacje, które wyjaśniają, kiedy jest możliwy darmowy kredyt, orzeczenia sądowe dotyczące sankcji kredytu darmowego mogą być w pełni zrozumiałe.

Darmowy kredyt: orzeczenia sądowe czasem mają kilka lat

Warto wiedzieć, że wspomniany wcześniej artykuł 45 ustawy o kredycie konsumenckim został wprowadzony w 2011 roku, a więc wtedy, kiedy cała ustawa. Od tamtej pory, przepisy dotyczące sankcji kredytu darmowego zmieniły się tylko raz. Warto w tym kontekście przypomnieć o zmianie z marca 2016 roku, która rozszerzyła zakres stosowania sankcji kredytu darmowego o przypadki nieprzestrzegania przepisów regulujących poziom opłat naliczanych po opóźnieniu w spłacie kredytu (art. 33a) i poziom pozaodsetkowych kosztów kredytu (art. 36a–36c).

Tak więc jeśli analizujemy zasady, na jakich działa darmowy kredyt, orzeczenia sądowe o dużym znaczeniu mogą mieć już kilka lat. To nie sprawia jednak, że tracą one swoje walory informacyjne. Jako przykład można wskazać następujące, godne uwagi wyroki sądów w sprawie sankcji kredytu darmowego:

• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 1 lipca 2019 r. (sygnatura akt: V ACa 118/18) wskazujący, że odsetki za opóźnienie nie są objęte sankcją kredytu darmowego. Kredytobiorca nie powinien być bowiem premiowany za to, że naruszył postanowienia umowy o kredyt konsumencki, zbyt późno zwracając pieniądze. Wyrok warszawskiego sądu informuje również, że oświadczenie konsumenta dotyczące sankcji kredytu darmowego uznaje się za złożone, gdy doszło do kredytodawcy w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią. Wspomniane oświadczenie powinno zostać złożone w formie pisemnej.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 czerwca 2019 r. (sygnatura akt: I ACa 281/19), który wskazuje, że brak w umowie informacji o: działaniu ex tunc oświadczenia o odstąpieniu od umowy (czyli działaniu od momentu złożenia tego oświadczenia), a także o terminie na skorzystanie z tego uprawnienia, nie doprowadzą u kredytobiorcy do powstania jakiegokolwiek uszczerbku. W związku z powyższym, sankcja kredytu darmowego nie ma zastosowania.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 8 października 2021 r. (sygnatura akt: I ACa 59/21) informujący, że oświadczenie związane z sankcją kredytu darmowego można złożyć także w toku procesu sądowego – na przykład wtedy, gdy kredytodawca wytoczył powództwo przeciw konsumentowi o zapłatę kwot wynikających z umowy o kredyt konsumencki.

Podane wyżej tezy z trzech analizowanych wyroków są wciąż aktualne i dlatego mogą one stanowić ciekawe źródło informacji dla osób zamierzających skorzystać z sankcji kredytu darmowego. Tacy kredytobiorcy oraz klienci firm pożyczkowych więcej szczegółowych informacji oczywiście mogą uzyskać u dobrego prawnika (takiego jak na przykład dobry prawnik Warszawa).

Jakie są najnowsze przykłady ciekawych orzeczeń?

Oczywiście, nowsze orzeczenia dotyczące sankcji kredytu darmowego również zasługują na uwzględnienie i omówienie. Lata 2023 – 2024 obfitowały w takie orzeczenia, bo jak już wspomnieliśmy darmowy kredyt konsumencki to opcja, która wzbudza coraz większe zainteresowanie. Wpływ na sytuację wywiera również polityka banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz firm pożyczkowych, które w przeszłości nie zawsze dbały na przykład o dobre przygotowanie prawne zawieranych umów. Pamiętajmy, że oświadczenie o sankcji kredytu darmowego można złożyć najpóźniej w ciągu roku od ostatecznego rozliczenia kredytu, a więc po spłacie, która często trwała przez kilka lat.

Jeżeli chodzi o ciekawe i niedawne orzeczenia związane z sankcją kredytu darmowego, to na uwagę zasługują między innymi następujące wyroki rodzimych sądów:

• Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 6 listopada 2024 r. (sygnatura akt: V Ca 2748/23) wskazujący, że jako sytuację, która uprawnia do skorzystania z sankcji kredytu darmowego należy rozumieć zupełny brak zamieszczenia w umowie kredytu konsumenckiego konkretnych informacji lub postanowień wymienionych w art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim albo określenie ich w sposób wadliwy, nieprawidłowy.
• Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 2 lipca 2024 r. (sygnatura akt: V Ca 1078/23) potwierdzający, że praktyka polegająca na pobieraniu oprocentowania od kwoty kredytu wypłaconej i zsumowanej z udzieloną prowizją jest sprzeczna z przepisami ustawy i dyrektywy. Zdaniem sądu zostało to w sposób wiążący przesądzone w wyroku TSUE (Wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 21 kwietnia 2016 r., C-377/14, EU:C:2016:283).
• Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 21 sierpnia 2024 r. (sygnatura akt: V Ca 240/24) informujący, iż pełnomocnictwo do złożenia w imieniu konsumenta oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, nie wymaga formy szczególnej. Istotne jest tylko to, aby pełnomocnictwo zostało złożone w sposób umożliwiający ustalenie osoby udzielającej pełnomocnictwa.

Jeśli sprawdzamy, jak sądy oceniają darmowy kredyt, orzeczenia dość często okazują się niekorzystne dla kredytobiorców. To przestroga dla osób, które chciałyby samodzielnie wytoczyć powództwo – bez pomocy specjalisty prawnego. Taka sytuacja może niestety skutkować dość bolesną sądową porażką.