Wydarzenia związane z rosyjską agresją na Ukrainę, odwróciły na przełomie lutego i marca 2022 r. uwagę mediów oraz opinii publicznej od wciąż trwającej pandemii koronawirusa. Inną przyczyną był spadek liczby nowych zakażeń. Nie oznacza to oczywiście, że zagrożenie epidemiczne zupełnie minęło. Wczesną wiosną 2022 r. wiele osób nadal ciężko przechodziło zarażenie koronawirusem. Chodzi zwłaszcza o starszych i osłabionych innymi chorobami mieszkańców naszego kraju. Trzeba też pamiętać o tysiącach osób cierpiących na powikłania po wcześniejszym przebyciu choroby koronawirusowej. W związku z powyższym, trudno się dziwić, że niektórzy internauci pytają, czy odszkodowanie od pracodawcy za zarażenie koronawirusem jest możliwe. Postanowiliśmy odpowiedzieć na to pytanie, które może być ważne w kontekście ewentualnych następnych epidemii.
Temat odszkodowań za zarażenie się koronawirusem wzbudził spore zainteresowanie, gdy Sejm pracował nad poselskim projektem ustawy o szczególnych rozwiązaniach dotyczących ochrony życia i zdrowia obywateli w okresie epidemii COVID-19 (druk sejmowy nr 1981). Ten projekt przewidywał specjalną ścieżkę odszkodowawczą dla osoby, która podejrzewała zarażenie się koronawirusem w pracy. W takim przypadku, autorzy kontrowersyjnego projektu dali zarażonym możliwość złożenia wniosku o odszkodowanie wraz z uzasadnieniem (przed upływem dwóch miesięcy od zakończenia izolacji albo hospitalizacji). Projektowane przepisy przewidywały też ukaranie osób, które nie poddały się darmowemu testowi przez wcześniejsze 7 dni (licząc od dnia możliwego zarażenia współpracownika) i miały kontakt z zakażoną osobą. Co ważne, sam zarażony miał poinformować, z kim się spotykał w pracy.
Kontrowersyjne regulacje wskazywały, że to wojewoda powinien wydawać decyzję o świadczeniu odszkodowawczym dla zarażonego wynoszącym pięciokrotność minimalnej płacy (niezależnie od liczby pracowników zobowiązanych do zapłaty). Poselski projekt był wątpliwy, gdyż przyjmował domniemanie, że odpowiedzialność za zakażenia ponoszą osoby nietestowane. Projektowane przepisy nie zakładały, że możliwe będzie odszkodowanie od pracodawcy dla zarażonego. Płacić mieli współpracownicy, co na pewno mogłoby doprowadzić do poważnych konfliktów w firmie. Poza tym mechanizm domniemania odpowiedzialności za zakażenie był bardzo wątpliwy. Trudno się zatem dziwić, że ostatecznie specjalna ustawa trafiła do legislacyjnego kosza.
Ostateczne odrzucenie przez Sejm specjalnej ustawy na początku lutego 2022 r. nie oznacza, że odszkodowanie od pracodawcy za zarażenie koronawirusem jest zupełnie niemożliwe. W tym kontekście warto wskazać na ogólne przepisy, które mówią, że pracodawca powinien zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki zatrudnionym. Taki obowiązek nakłada na pracodawcę artykuł 15 kodeksu pracy. O obowiązkach pracodawcy związanych z zapewnieniem higieny w zakładzie mówi także artykuł 207 kodeksu pracy. Obydwa wymienione przepisy mają charakter ogólny i mogą mieć zastosowanie nie tylko do skutków COVID-19. Wyrok Sadu Najwyższego z dnia 13 września 2016 r. (sygn. akt III PK 146/15) wskazuje, że odszkodowanie od pracodawcy na podstawie artykułu 415 kodeksu cywilnego jest możliwe również jeśli zlekceważone wskazania w zakresie bezpieczeństwa i higieny nie wynikają z norm prawnych.
Powyższa analiza prawna dotyczy aspektów czysto teoretycznych. Natomiast w praktyce odszkodowanie od pracodawcy za zarażenie się COVID-19 może być trudne do uzyskania. Wynika to z samej specyfiki koronawirusa, który ewoluował w kierunku coraz większej zaraźliwości. Pracodawca w odpowiedzi na roszczenia pracownika może argumentować, że do zakażenia mogło dojść na przykład w sklepie, tramwaju lub innym miejscu. W tym kontekście warto przypomnieć, że ciężar dowodu spoczywa po stronie pracownika domagającego się odszkodowania. To reguła wynikająca z artykułu 6 kodeksu cywilnego.
