Określenie „pożyczka z gwarantem” jest mniej znane niż „pożyczka z poręczycielem”. Warto jednak pamiętać, że w obydwu przypadkach mamy na myśli ten sam produkt finansowy. Jest on dostępny na rynku już od dawna. Obecnie poręczenie długu nadal jest rozwiązaniem stosowanym przez kredytodawców i pożyczkodawców – banki (rzadziej), spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz firmy pozabankowe. Warto zatem wyjaśnić dokładnie jak funkcjonuje pożyczka z gwarantem. Chodzi zarówno o kwestie typowo praktyczne, jak i prawne. Taka wiedza przyda się nie tylko osobom, które interesuje pożyczka z gwarantem jako sposób na podreperowanie domowych finansów. Odpowiednią wiedzę na temat gwarancji powinny mieć również te osoby, które zamierzają poręczyć komuś pożyczkę. Znalezienie gwaranta w praktyce nie jest łatwe, co wynika między innymi ze wzrastającej wiedzy prawnej na temat konsekwencji gwarantowania (żyrowania) zobowiązań. Wyjaśniamy na co musi godzić się gwarant. Dodatkowo, na końcu naszego artykułu można znaleźć odpowiedzi na często zadawane pytania (FAQ).
Osoby zainteresowane tym, jak funkcjonuje pożyczka z gwarantem raczej nie znajdą takiej oferty na stronach internetowych banków. Banki wprawdzie oferują produkty określane jako „pożyczka”, ale raczej niechętnie korzystają z zabezpieczenia spłaty długu w formie poręczenia (gwarancji). Wynika to z faktu, że sektor bankowy generalnie unika ryzykownych klientów, w przypadku których gwarancja innej osoby mogłaby być warunkiem pożyczenia pieniędzy. Taka sytuacja dotyczy również pożyczek gotówkowych, kredytów gotówkowych oraz innych bankowych kredytów konsumenckich, które cechują się zdecydowanie gorszą spłacalnością aniżeli kredyty mieszkaniowe. W związku z powyższym, pożyczka z gwarantem (poręczycielem/żyrantem) to produkt głównie pozabankowy.
W praktyce pożyczki z żyrantem oferowane przez firmy pozabankowe to głównie zobowiązania ratalne na dłuższy okres. W przypadku krótkookresowych chwilówek o wartości na przykład 1000 zł i okresie spłaty nie dłuższym niż 30 dni – 60 dni, poręczenie na ogół nie jest wymagane. To kwestia mniejszego ryzyka dla firmy pozabankowej oraz dodatkowych formalności, które sprawiają, że pożyczka z gwarantem nie jest dostępna online. Jeżeli natomiast będziemy chcieli pożyczyć na przykład 10 000 zł na dwa – trzy lata, to pożyczka z gwarantem może być jedynym akceptowalnym rozwiązaniem. Zwłaszcza w przypadku gorszej historii kredytowej w BIK. Pamiętajmy, że obecnie z pomocy Biura Informacji Kredytowej korzysta już niemal każda firma pozabankowa.
Zasady udzielania pożyczek pozabankowych, które są kwalifikowane jako kredyty konsumenckie (np. razem z bankowymi kredytami gotówkowymi) określa ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2011 nr 126 poz. 715). Wspomniany akt prawny nie zakazuje stosowania poręczenia w przypadku kredytów konsumenckich. Literatura prawnicza potwierdza, że pożyczka z gwarantem udzielana jako kredyt konsumencki jest jak najbardziej legalna. Inne formy zabezpieczenia długu to na przykład weksel oraz poddanie się egzekucji w trybie artykułu 777 kodeksu postępowania cywilnego (zobacz: T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2023, art. 30). Informacja o wymaganych zabezpieczeniach długu powinna znaleźć się w formularzu informacyjnym kredytu konsumenckiego, który klient otrzymuje przed zawarciem umowy. Z kolei podstawowych informacji o samym sposobie funkcjonowania gwarancji kredytu (poręczenia/podżyrowania) trzeba szukać w kodeksie cywilnym.
Jeżeli chodzi o przepisy kodeksowe, to warto pamiętać, że poręczenie nie jest wcale nowym sposobem zabezpieczenia długów. Artykuł 876 kodeksu cywilnego, który nie uległ żadnej zmianie od połowy lat 60. minionego wieku wskazuje, że poprzez pisemną umowę poręczenia, gwarant/poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie. Poręczenie staje się wiążące, jeśli dłużnik zobowiązania nie wykonał. Jeżeli zaciągana jest pożyczka z gwarantem, to pod pojęciem dłużnika (głównego) należy rozumieć osobę, która pożycza środki od instytucji finansowej. W sytuacji, gdy dłużnik spóźnia się ze spłatą zobowiązania (np. miesięcznej raty), wierzyciel będący instytucją finansową powinien zawiadomić poręczyciela/gwaranta. Zakres odpowiedzialności poręczyciela za spłatę długu jest taki sam jak w przypadku dłużnika. Jednakże nie można poszerzyć tego zakresu poprzez czynność prawną dłużnika z wierzycielem dokonaną już po udzieleniu poręczenia.
Przepisy kodeksu cywilnego dają poręczycielowi możliwość udzielenia gwarancji spłaty przyszłego długu tylko do wysokości określonej z góry. Ważność poręczenia za przyszły dług zależy od tego, czy kwotowy limit odpowiedzialności został ustalony (zobacz: G. Sikorski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, LEX/el. 2023, art. 878). Gwarant może odwołać swoje bezterminowe poręczenie za przyszły dług przed momentem jego powstania. Jeżeli strony nie umówiły się inaczej w umowie poręczenia, to poręczyciel jest odpowiedzialny tak jak dłużnik solidarny. To oznacza, że udzielona pożyczka z gwarantem uprawnia firmę pożyczkową lub innego pożyczkodawcę do swobodnej decyzji, od kogo należy się domagać spłaty zobowiązania. W celu zabezpieczenia swoich interesów, gwarant (poręczyciel/żyrant) powinien zadbać, aby jego odpowiedzialność finansowa była realizowana na zasadzie tzw. posiłkowości. Chodzi o zapisy umowne, które przyznają wierzycielowi prawo do domagania się spłaty długu od gwaranta dopiero po niepowodzeniu egzekucji skierowanej przeciwko głównemu dłużnikowi.
W praktyce pożyczka z gwarantem jest dość często udzielana pod presją czasu i gorących namów dłużnika skierowanych do żyranta. Należy się przeciwstawić takim prośbom, czy wręcz żądaniom jako potencjalny poręczyciel i sprawdzić, czy pożyczka z gwarantem faktycznie będzie tak bezpieczna jak przekonuje dłużnik i wierzyciel. Proponowaną umowę gwarancji warto skonsultować z prawnikiem, który oceni, czy odpowiedzialność poręczyciela faktycznie będzie realizowana na podstawie wspomnianej już wcześniej zasady posiłkowości. Przyszły poręczyciel powinien mieć również świadomość, że informacja o udzielonej gwarancji będzie widoczna w bazie danych Biura Informacji Kredytowej. To rezultat faktu, że obecnie praktycznie wszystkie firmy pożyczkowe wymieniają dane z BIK-iem. Tak więc pożyczka z gwarantem obniży zdolność kredytową, jeśli poręczyciel będzie chciał pożyczyć pieniądze od banku, SKOK-u lub firmy pozabankowej. Poza tym ewentualne opóźnienia z realizacją gwarancji (po problemach finansowych głównego dłużnika) popsują historię kredytową poręczyciela.
Czy poręczenie można odwołać jeśli gwarant zmieni zdanie?
Bezterminowe poręczenie za przyszły dług może być odwołane w każdym czasie przed powstaniem zobowiązania. Poręczenie wygasa z mocy prawa jeżeli termin płatności długu nie jest oznaczony albo jeśli płatność długu zależy od wypowiedzenia umowy łączącej wierzyciela z dłużnikiem. Wówczas poręczyciel może żądać, aby po upływie sześciu miesięcy od daty poręczenia lub od powstania długu, wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty albo z najbliższym terminem wypowiedział umowę zabezpieczoną poręczeniem. Jeśli wierzyciel nie spełni tego żądania, to umowa poręczenia wygasa.
Czym się różni poręczenie weksla od zwykłego poręczenia określonego przez przepisy kodeksu cywilnego (art. 876 KC – 887 KC)?
Poręczenie wekslowe to forma zabezpieczenia, którą również może cechować się pożyczka z gwarantem. Takie poręczenie jest niestety jeszcze bardziej niebezpieczne finansowo z punktu widzenia gwaranta. Poręczenie wekslowe, które reguluje osobna ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe nie jest bowiem zależne od tego, czy poręczone zobowiązanie wynika z wiążącej umowy. Poręczyciel wekslowy (tzw. awalista) może się uwolnić od odpowiedzialności tylko dzięki wadom formalnym weksla. Ponadto przy poręczeniu wekslowym nie występuje ograniczenie odpowiedzialności poręczyciela tylko za dług o wysokości z góry oznaczonej.
