W informacjach prasowych dotyczących upadłości przedsiębiorstw dość często pojawiają się wzmianki o tym, że syndyk masy upadłościowej podjął pewne działania. Wiele osób jedynie bardzo oględnie zdaje sobie sprawę z tego, że rolą syndyka jest przejęcie zarządzania majątkiem upadłego przedsiębiorstwa. Ważna gospodarcza i prawna funkcja, jaką pełni syndyk masy upadłościowej zasługuje na szersze omówienie. Postanowiliśmy zatem wyjaśnić, czym w praktyce zajmuje się taki wysoce wykwalifikowany specjalista. Nasz artykuł tłumaczy również, kto może zostać syndykiem masy upadłościowej. To informacja ważna dla młodych osób, które chciałyby podjąć dobrze opłacaną pracę w branży prawniczej i nie chcą jednocześnie pracować jako sędzia, prokurator, notariusz, adwokat, radca prawny lub komornik.
Informacji o tym, kim jest syndyk masy upadłościowej trzeba poszukiwać w ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz.U. 2003 nr 60 poz. 535). Ten akt prawny wskazuje, że syndyk masy upadłościowej musi zostać powołany po ogłoszeniu upadłości. Chodzi zarówno o upadłość konsumenta, jak i przedsiębiorcy/spółki. Warto zwrócić uwagę, że syndyk masy upadłościowej działa nieco inaczej w zależności od rodzaju upadłego. Upadłość konsumencka ma bowiem na celu przede wszystkim oddłużenie. Dlatego syndyk masy upadłościowej działa tak, aby po częściowej spłacie zobowiązań i licytacji części majątku, konsument mógł rozpocząć życie „z czystą kartą”. Natomiast przy upadłości przedsiębiorcy, syndyk masy upadłościowej powinien podejmować działania tylko w interesie wierzycieli.
Jeżeli chodzi o rolę, którą pełni syndyk masy upadłościowej, to warto się odwołać również do artykułu 173 prawa upadłościowego. Ten przepis wskazuje bowiem, że syndyk po niezwłocznym objęciu majątku upadłego powinien nim zarządzać i zabezpieczać go przed zniszczeniem lub kradzieżą. Rolą syndyka jest również stopniowa likwidacja majątku w celu zaspokojenia wierzycieli. Warto zdawać sobie sprawę, że nawet w przedsiębiorstwie, które zbankrutowało mogą znajdować się cenne składniki majątku. Zgodnie z przepisami prawa upadłościowego, trwale niewypłacalna (upadła) osoba lub firma traci możliwości samodzielnego zarządzania majątkiem. Począwszy od czasu ogłoszenia upadłości, syndyk masy upadłościowej musi być powiadamiany o wszystkich działaniach upadłego. Decyzje podjęte z pominięciem syndyka będą nieważne.
Specyfika działalności syndyka sprawia, że upadły jest zobowiązany do przekazania mu wszystkich istotnych informacji na temat swojej sytuacji finansowej. W przypadku firmy, będzie chodziło o udostępnienie całej dokumentacji oraz korespondencji. Syndyk masy upadłościowej posiadając możliwość zarządzania majątkiem upadłego przedsiębiorstwa i wszystkie potrzebne informacje (np. podatkowe, rachunkowe i kontraktowe) może przystąpić do likwidacji. Warto zdawać sobie sprawę, że wspomniana likwidacja może się wiązać z czasową kontynuacją działalności firmy, jeśli takie rozwiązanie przyczyni się do lepszego zaspokojenia interesów wierzycieli. Artykuł 312 prawa upadłościowego wskazuje, że prowadzenie upadłego przedsiębiorstwa jest uzasadnione, gdy istnieje możliwość zawarcia układu z wierzycielami albo sprzedaży przedsiębiorstwa w całości lub w formie jego zorganizowanych części.
Syndyk masy upadłościowej dobrze zna kondycję finansową i majątkową firmy przejętej w zarząd, ponieważ jeszcze przed rozpoczęciem likwidacji masy upadłości sporządzane jest sprawozdanie finansowe wraz ze spisem inwentarza. Jeżeli okoliczności tego wymagają, to część majątku syndyk może sprzedać jeszcze przed rozpoczęciem likwidacji masy upadłości. Chodzi o konieczność pokrycia kosztów postępowania likwidacyjnego i/lub pozbycia się towarów ulegających zepsuciu. Likwidacja masy upadłościowej następuje poprzez sprzedaż całego przedsiębiorstwa lub jego składników z wolnej ręki, w drodze przetargu albo aukcji. Syndyk masy upadłościowej sprzedaje m.in. nieruchomości oraz ruchomości, a także dochodzi należności upadłego i wykonuje jego pozostałe prawa majątkowe.
Jak nietrudno zauważyć, syndyk masy upadłościowej sprawuje ważną funkcję, która wiąże się ze sporą odpowiedzialnością. Mówimy często o likwidacji majątku wartego miliony złotych. Co ważne, syndyk masy upadłościowej ponosi odpowiedzialność finansową za skutki decyzji, które naraziły wierzycieli lub upadłego na straty. Zgodnie z przepisami, jako syndyk masy upadłościowej może działać osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych i licencję doradcy restrukturyzacyjnego. Możliwe jest też pełnienie roli syndyka przez spółkę, którą kierują posiadacze licencji doradcy restrukturyzacyjnego.
Uzyskanie wspomnianej licencji wiąże się ze zdaniem egzaminu, do którego są dopuszczone jedynie osoby spełniające określone warunki. Chodzi między innymi o niekaralność, posiadanie wyższego wykształcenia i co najmniej trzyletnie zarządzanie majątkiem upadłego przedsiębiorstwa w okresie poprzednich 15 lat. Sam egzamin państwowy również nie należy do łatwych. W zamian za odpowiedzialność i dość trudną ścieżkę uzyskania uprawnień, syndyk masy upadłościowej może liczyć na lukratywne wynagrodzenie. Jest ono ustalane z uwzględnieniem sumy wypłaconej wierzycielom, liczby pracowników upadłej firmy, liczby wierzycieli, czasu trwania postępowania upadłościowego, a także poziomu skomplikowania obowiązków.
