Wyniki wyszukiwania w sieci www potwierdzają, że unieważnienie małżeństwa jest bardzo popularnym tematem. Warto zwrócić uwagę, że osoby wpisujące do Google np. frazę „unieważnienie małżeństwa dobry prawnik”, niekoniecznie muszą poszukiwać tego samego. Unieważnienie małżeństwa to bowiem temat, który wzbudza zainteresowanie zarówno w kontekście prawa rodzinnego (kodeksu rodzinnego), jak i prawa kanonicznego. Postanowiliśmy opisać krótko obydwie te perspektywy, z którymi jest związane unieważnienie małżeństwa. Trzeba jednak pamiętać, że istniejąca w Kościele Katolickim procedura nosi nazwę stwierdzenia nieważności małżeństwa. W dalszej części naszego artykułu wyjaśniamy, dlaczego taka uwaga dotycząca nazewnictwa jest ważna. Najpierw warto jednak przyjrzeć się przepisom, które regulują unieważnienie małżeństwa na gruncie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59) wielokrotnie odnosi się do ważnej instytucji prawnej, jaką jest unieważnienie małżeństwa. Przepisy dotyczące tego tematu są jednak dość mocno rozproszone, co utrudnia analizę. Na wstępie warto wyjaśnić, że unieważnienie małżeństwa cywilnego w przeciwieństwie do rozwodu wywołuje skutki sięgające wstecz. Jeżeli zapadnie wyrok stwierdzający unieważnienie małżeństwa, to będzie ono traktowane tak, jak gdyby nie istniało od samego początku. Wyrok rozwodowy ma inne skutki, ponieważ nie zaprzecza on istnieniu małżeństwa. Trzeba natomiast podkreślić, że do czasu zapadnięcia prawomocnego wyroku unieważniającego, kwestionowane małżeństwo podlega ochronie prawnej i jest traktowane jako ważne.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy podaje szereg przesłanek, na podstawie których sąd może orzec unieważnienie małżeństwa. Chodzi o następujące sytuacje:
powództwo o unieważnienie małżeństwa jest możliwe dla obydwojga małżonków
W praktyce unieważnienie małżeństwa z każdego wymienionego wyżej powodu jest skomplikowanym zadaniem. Warto zatem skorzystać z pomocy dobrego eksperta prawnego (takiego jak na przykład dobry prawnik Warszawa).
Pomoc specjalisty będzie niezbędna również jeśli daną osobę interesuje stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego. Prawo kanoniczne wskazuje, że unieważnienie małżeństwa zawartego w Kościele Katolickim nie jest możliwe. Taki związek powinien być bowiem nierozerwalny. Istnieje natomiast możliwość udowodnienia, że małżeństwo kościelne było od samego początku nieważne. Chodzi o występowanie przeszkód, które już w dniu ślubu uniemożliwiały zawarcie ważnego związku małżeńskiego.
Księga IV Część I Tytuł VII Kodeksu Prawa Kanonicznego dokładnie określa, kiedy małżeństwo może zostać uznane za nieważne. Generalnie rzecz ujmując, istnieją trzy grupy powodów sprawiających, że małżeństwo kościelne nie jest ważne. Mowa o tak zwanych przeszkodach zrywających, od których nie uzyskano dyspensy, wadach zgody małżeńskiej lub braku formy kanonicznej małżeństwa. Wspomniane przesłanki są badane w procesie kościelnym, który aktualnie zwykle trwa ok. 2 lata – 3 lata.
