Temat związany z problemami kredytobiorców wzbudza kontrowersje również wśród polskiej opinii publicznej. Niektóre osoby uważają, że klienci banków zaciągający kredyty mieszkaniowe powinni być przygotowani do wzrostu stopy WIBOR i osiągnięcia przez nią poziomu 6,00% – 7,00%. Taki argument często odwołuje się do danych historycznych. Chodzi o to, jak WIBOR na przestrzeni lat zmieniał swoją wysokość. Warto zatem sprawdzić, jak faktycznie wyglądały notowania najpopularniejszego, trzymiesięcznego WIBOR-u od 2000 roku.
Znalezienie informacji o tym, jak WIBOR na przestrzeni lat zmieniał swoje notowania wcale nie jest łatwe. Zwłaszcza jeśli interesują nas dane starsze niż dziesięcioletnie. Okazuje się, że odpowiednie informacje można znaleźć na angielskojęzycznej stronie internetowej z USA. Mowa o bazie danych Banku Rezerwy Federalnej w St. Louis (Federal Reserve Bank of St. Louis). Dane tej instytucji wskazują, że średnioroczne notowania stopy WIBOR 3M z lat 2000 – 2021 były następujące:
Powyższe statystyki potwierdzają, że długoterminowy trend spadkowy WIBOR-u 3M trwał aż do lat 2020 – 2021. Kilkunastoprocentowe notowania stopy WIBOR 3M z początku bieżącego stulecia jeszcze niedawno mogły się wydawać zupełnie abstrakcyjne. Punkt widzenia z połowy 2022 r. jest już nieco inny, gdyż rosyjska agresja na Ukrainę wzmaga niepewność. Co więcej, nadal utrzymują się negatywne efekty inflacyjne, jakie wywołały postpandemiczne problemy z zaopatrzeniem w surowce oraz wcześniejsze decyzje o prowadzeniu luźnej polityki monetarnej i fiskalnej.
Powyższe informacje o tym, jak WIBOR na przestrzeni lat zmieniał swój poziom potwierdzają, że wyniki z lat 2020 – 2021 trzeba traktować raczej jako anomalię, a nie regułę. Obecny, długoterminowy cel inflacyjny Narodowego Banku Polskiego to 2,50% plus/minus 1,00 punkt procentowy. Przy takim poziomie inflacji, WIBOR 3M może wynosić na przykład 1,50% – 3,50%. Warto też pamiętać, że dopiero po 2014 r. średnioroczny poziom WIBOR-u 3M spadł po raz pierwszy poniżej 2,00%.
Rację mogą mieć natomiast osoby zwracające uwagę, że podwyżki stóp procentowych z IV kw. 2021 r. oraz pierwszej połowy 2022 r. były trudne do przewidzenia pod względem tempa oraz skali. Jeszcze we wrześniu 2021 r. analizowana stopa WIBOR 3M wynosiła około 0,24%. Natomiast na początku czerwca 2022 r. jej notowania zaczęły się powoli zbliżać do 7,00%. Już w połowie 2021 r. można mieć było pewność, że Rada Polityki Pieniężnej zacznie podnosić stopy procentowe NBP (w tym najważniejszą – główną/referencyjną stopę Narodowego Banku Polskiego). Rosyjska agresja na Ukrainę oraz związana z nią nowa fala inflacji zmieniła jednak skalę i tempo podwyżek planowanych przez RPP.
Jeżeli za kilka lat znów padnie pytanie, jak WIBOR na przestrzeni lat zmieniał swój poziom, to nie można wykluczyć, że ważne dla kredytobiorców dane nie będą wykraczały poza 2022 rok. Wiemy bowiem, że rząd zamierza przeprowadzić ustawową zmianę stopy referencyjnej w umowach kredytowych. Chodzi oczywiście o zmianę dotyczącą kredytów rozliczanych w rodzimej walucie. Osoby posiadające „hipoteki” z waloryzacją do franka szwajcarskiego po niedawnych zmianach mają bowiem oprocentowanie uzależnione od notowań stopy SARON.
Na razie jeszcze nie wiemy, jaki wskaźnik finansowy zastąpi WIBOR w umowach kredytowych jako podstawa do aktualizacji oprocentowania. Propozycje zakładają możliwość zastosowania stóp POLONIA lub WIRD po dodaniu odpowiedniego spreadu wyrównującego. Można mieć jednak pewność, że zamiennik WIBOR-u będzie w dużo większym stopniu oparty na faktycznych transakcjach z rynku finansowego. Oparcie na deklaracjach banków, a nie możliwych do zawarcia transakcjach jest bowiem głównym zarzutem wobec WIBOR-u wyznaczanego na dłuższy termin (np. 3 miesiące).
