Wahania stawki międzybankowej WIBOR wpływają na finanse ponad 2 milionów gospodarstw domowych posiadających kredyt rozliczany w złotych (bez waloryzacji do waluty obcej). Trudno się zatem dziwić, że wspomniana stawka rynku międzybankowego wzbudza spore zainteresowanie – zwłaszcza, gdy jej rosnące notowania zwiększają raty kredytowe Polaków. Z właśnie taką sytuacją mamy do czynienia w połowie 2022 roku. Warto zatem odpowiedzieć na pytanie, które często pojawia się w Internecie (WIBOR – jak jest ustalany?). W ramach odpowiedzi zajrzeliśmy do dokumentów, które dokładnie określają zasady ustalania notowań WIBOR-u (w tym najbardziej popularnych kredytowo stóp WIBOR 3M oraz WIBOR 6M).
W pierwszej kolejności, warto przypomnieć, że WIBOR jest stopą międzybankową, która ma odzwierciedlać koszt pożyczek udzielanych sobie przez największe krajowe banki. Natomiast stała marża jako drugi składnik zmiennego oprocentowania kredytu mieszkaniowego informuje o zysku banku ponad WIBOR, czyli wspomniany koszt pozyskania kapitału. W praktyce sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana, ponieważ banki pozyskują dużą część środków z bardzo nisko oprocentowanych kont osobistych.
Warto też wiedzieć, że sposób ustalania WIBOR-u niedawno musiał ulec zmianie ze względu na przepisy tak zwanego rozporządzenia BMR (zobacz: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych …). Ten akt prawa unijnego wskazuje, że stawki referencyjne stanowiące podstawę oprocentowania między innymi dla kredytów mieszkaniowych powinny co do zasady opierać się na danych transakcyjnych z rynku finansowego.
Przez pewien czas w ogóle nie było wiadomo, czy WIBOR może zostać przystosowany do nowych unijnych regulacji. Dlatego w 2019 r. pojawiały się pomysły dotyczące np. zastąpienia WIBOR-u główną stopą procentową NBP jako podstawą oprocentowania kredytów. Ostatecznie zmiana zasad ustalania opisywanej stopy międzybankowej na zgodne z unijnym prawodawstwem okazała się sukcesem. W rezultacie dyskusja dotycząca ewentualnego zastąpienia WIBOR-u przez inną stopę referencyjną ucichła aż do wiosny 2022 roku.
Aktualny regulamin ustalania stopy WIBOR, który publikuje GPW Benchmark S.A. jako administrator wspomnianej stawki, może nam bardzo dokładnie odpowiedzieć na tytułowe pytanie (WIBOR – jak jest ustalany?). Ten dokument wyjaśnia między innymi, że banki uczestniczące w ustalaniu (fixingu) stawki WIBOR podają informacje (kwotowania) pozwalające na obliczenie wspomnianej stawki dla następujących terminów:
Kolejne notowania WIBOR-u są ustalane tylko w dni robocze. W procesie tzw. fixingu stawki WIBOR biorą udział największe krajowe banki. Na początku czerwca 2022 r. były to następujące instytucje finansowe: Bank Gospodarstwa Krajowego, BNP Paribas, Citi Handlowy, Millennium Bank, Bank Pekao, Santander Bank Polska, Deutsche Bank, ING Bank Śląski, mBank oraz PKO BP.
Osoby zadające tytułowe pytanie (WIBOR – jak jest ustalany?) często chciałyby wiedzieć, czy WIBOR opiera się tylko i wyłącznie na deklaracjach banków o udzieleniu konkurentom pożyczki na dany termin. Częsty zarzut wobec WIBOR-u wiąże się bowiem z brakiem transakcyjnego charakteru. Po lekturze zasad ustalania wspomnianej stopy międzybankowej można wywnioskować, że nadal nie jest ona zupełnie transakcyjna.
Warto wiedzieć, że tzw. kwotowania wiążące banków związane z koniecznością zawarcia umowy pożyczki międzybankowej na deklarowanych warunkach wykorzystuje się do ustalania WIBOR-u tylko wtedy, gdy nie można pozyskać danych modelowych. Kwotowanie modelowe jest podawane przez każdy bank uczestniczący w fixingu na podstawie danych transakcyjnych dotyczących rynku pożyczek międzybankowych lub rynków powiązanych (z wykorzystaniem tzw. Metody Kaskady Danych).
Co ważne, przekazanie kwotowania modelowego nie obliguje uczestnika fixingu do pożyczenia konkurentom pieniędzy na zadeklarowanych warunkach (zobacz punkt 6.6. Regulaminu Stawek Referencyjnych WIBID i WIBOR, przyjętego Uchwałą Zarządu GPW Benchmark S.A. Nr 16/2020 z dnia 3 marca 2020 r.).
