Sankcja kredytu darmowego 2022 r. – 2024 r. – ciekawe wyroki

Po zakończeniu każdego roku, często pojawiają się artykuły i analizy podsumowujące rozwój sytuacji w wielu różnych dziedzinach. Kwestie prawne nie stanowią wyjątku. Warto zatem pokusić się o podsumowanie dotyczące sankcji kredytu darmowego, która w 2024 r. na pewno była jednym z głównych tematów na gruncie sporów konsumenckich z bankami. Postanowiliśmy jednak wziąć pod uwagę nie tylko ubiegłoroczne wyroki, ale również nieco starsze orzeczenia sądowe. Stąd tytuł naszego artykułu (Sankcja kredytu darmowego 2022 – 2024: ciekawe wyroki). Interesującego orzecznictwa sądowego z ostatnich trzech lat (w temacie sankcji kredytu darmowego) na pewno nie brakuje. Zanim jeszcze przyjrzymy się ciekawym wyrokom, warto przypomnieć na jakich zasadach konsument może ubiegać się o darmowy kredyt gotówkowy lub inny darmowy kredyt konsumencki (np. pożyczkę pozabankową bez kosztów).

Przepisy są niezmienne, ale sądy analizują nowe kwestie

Konieczność śledzenia orzecznictwa sądowego w temacie sankcji kredytu darmowego występuje, ponieważ rodzime sądy cały czas analizują nowe aspekty. Wraz ze wzrostem liczby napływających pozwów, pojawiają się również nowe, mniej typowe sytuacje. To wszystko sprawia, że sankcja kredytu darmowego jest tematem rozwojowym. Dzieje się tak, mimo że przepisy regulujące darmowy kredyt konsumencki nie zmieniły się bardzo znacząco od momentu swojego wprowadzenia, czyli od 17 czerwca 2011 r. Mowa o artykule 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.

Wspomniany artykuł 45 wskazuje zaniedbania kredytodawcy/pożyczkodawcy, które mogą stać się podstawą do zastosowania sankcji kredytu darmowego, czyli do zwolnienia konsumenta z kosztów kredytowych. Zastosowanie sankcji kredytu darmowego najczęściej ma związek z “grzechami” instytucji finansowej, które dotyczą nieodpowiedniej zawartości i konstrukcji umowy o kredyt konsumencki lub nieprawidłowego naliczania kosztów. Konsument może skorzystać ze wspomnianej sankcji jeśli złoży instytucji finansowej odpowiednie oświadczenie – najpóźniej w ciągu jednego roku od wykonania umowy, czyli od ostatecznego rozliczenia finansowego stron umowy kredytu lub pożyczki. Oczywiście, oświadczenie konsumenta może być złożone również szybciej, to znaczy jeszcze przed spłatą całości zadłużenia.

Często okazuje się jednak, że instytucja finansowa odmawia zwolnienia z kosztów konsumenta, czyli swojego klienta, który zaciągnął niehipoteczny kredyt na potrzeby niezwiązane bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową. W efekcie spór przenosi się do sądu. Nasz artykuł pod tytułem “Sankcja kredytu darmowego 2022 – 2024: ciekawe wyroki” analizuje właśnie ciekawe i względnie niedawne przykłady wyroków sądowych w sprawach o sankcję kredytu darmowego. To ważny aspekt, bo dopiero pod koniec minionej dekady sankcja kredytu darmowego stała się tematem częściej poruszanym przez ekspertów i jednocześnie analizowanym przez sądy. Wcześniej zwolnienie konsumenta z kosztów kredytu bywało postrzegane jako czysto teoretyczny wariant. Właśnie dlatego, w niektórych kwestiach linia orzecznicza sądów dopiero się kształtuje.

Sądy orzekają na przykład w temacie kredytowania prowizji

Po sprawdzeniu orzecznictwa sądowego z lat 2022 – 2024 (dotyczącego oczywiście sankcji kredytu darmowego) można uznać, że nie brakuje wyroków, które dobrze wpisują się w tytuł naszego artykułu (Sankcja kredytu darmowego 2022 – 2024: ciekawe wyroki). Na uwagę zasługują następujące orzeczenia sądowe, w ramach których sąd badał temat darmowego kredytu konsumenckiego:

• Wyrok Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 5 grudnia 2024 r. (sygnatura akt: II Ca 1590/24) – kielecki sąd okręgowy zmienił wcześniejszy, zaskarżony Wyrok Sądu Rejonowego w Kielcach z dnia 20 czerwca 2024 r.(sygnatura akt: VIII C 217/24) na korzyść konsumenta i uznał, że nieprawidłowości ze strony banku polegały na: nieprawidłowym wyliczeniu rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO), niepełnym poinformowaniu o zasadach odstąpienia od umowy i zbyt ogólnikowym określeniu warunków zmiany opłat i prowizji
• Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 1 października 2024 r. (sygnatura akt: I C 291/22) – w tej sprawie bank został zobowiązany do zapłaty dużej sumy (93 460,38 zł z odsetkami ustawowymi), gdyż sąd dopatrzył się licznych naruszeń ustawy o kredycie konsumenckim (dotyczących między innymi: niewskazania czytelnych warunków, na jakich mogą ulec zmianie pozaodsetkowe koszty kredytu, braku poinformowania, iż kredytodawca jest zobowiązany do rozliczenia z konsumentem kredytu w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty kredytu w całości, a także błędnego określenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania i całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta)
• Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20 grudnia 2023 r. (sygnatura akt: V Ca 3184/23) – tutaj również doszło w drugiej instancji do zmiany stanowiska sądu na korzystne dla konsumenta, a bank został zobowiązany do zapłacenia sporej sumy (21 070,16 zł plus odsetki) i do pokrycia kosztów procesu – sąd uznał bowiem, że trafny jest zarzut powoda dotyczący niewłaściwego obliczenia wskaźnika RRSO (dodanie odsetek od kredytowanej prowizji do całkowitego kosztu kredytu sprawiło, że wartość RRSO w umowie wskazana była w sposób nieprawidłowy)
• Wyrok Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 1 lutego 2023 r. (sygnatura akt: II Ca 1858/22) – zgodnie z tym orzeczeniem, sankcji kredytu darmowego powinno podlegać również zamieszczenie w umowie kredytu informacji niejednoznacznych i niezrozumiałych dla konsumenta (w sprawie badanej przez kielecki sąd chodziło zarówno o określenie wysokości odsetek, jak i pozaodsetkowych kosztów kredytu)
• Wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 11 stycznia 2023 r. (sygnatura akt: I Ca 478/22) – w tym przypadku sąd potwierdził, że odsetki za opóźnienie nie są objęte sankcją kredytu darmowego, bo konsument nie powinien być premiowany w związku z niedotrzymaniem warunków umowy
• Wyrok Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 10 października 2022 r. (sygnatura akt: XIV C 849/21) – ten wyrok jest ciekawy i jednocześnie odosobniony, ponieważ dopuszcza stosowanie sankcji kredytu darmowego również w przypadku naruszeń przepisów niewymienionych przez artykuł 45 ustawy o kredycie konsumenckim (w sprawie badanej przez bydgoski sąd chodziło o naruszenie art. 9 ust. 1 regulującego zasady oceny zdolności kredytowej konsumenta)
• Wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 9 czerwca 2022 r. (sygnatura akt: I C 1695/21) – łódzki sąd zwrócił uwagę, że nie może być mowy o zastosowaniu sankcji kredytu darmowego w związku z niezamieszczeniem w umowie informacji o kosztach kredytu, jeżeli takie koszty w danym przypadku w ogóle nie występują

Powyższe przykłady są oczywiście tylko bardzo małym wycinkiem wciąż rozrastającego się orzecznictwa w sprawach związanych z sankcją kredytu darmowego. Analizując liczne wyroki można dojść do wniosku, że dla banków sporym problemem jest między innymi krytyczne stanowisko sądów w kwestii kredytowania prowizji oraz innych pozaodsetkowych kosztów kredytu. W tym temacie niebawem wypowie się zresztą Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wydaje się prawdopodobne, że jego stanowisko będzie zdecydowanie prokonsumenckie.

W latach 2025 – 2026 czekamy na ważne stanowiska TSUE

W ramach podsumowania naszego artykułu pod tytułem “Sankcja kredytu darmowego 2022 – 2024: ciekawe wyroki”, warto zwrócić uwagę na aspekt, o którym była mowa już wcześniej. Chodzi o stanowiska TSUE, które mają duży wpływ na orzecznictwo krajowych sądów. Niedawno dowiedzieliśmy się, że 13 lutego 2025 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zajmie stanowisko w sprawie C-472/23. Będzie to odpowiedź na wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Sąd Rejonowy w Warszawie (w dniu 25 lipca 2023 r.). Warszawski sąd zapytał TSUE o to, jak powinny być interpretowane przepisy dotyczące naruszenia przez bank obowiązków informacyjnych (np. w przypadku zamieszczenia w umowie wysokości wskaźnika RRSO odbiegającej od rzeczywistej). Kolejne odpowiedzi na pytania polskich sądów, TSUE sformułuje w późniejszych miesiącach 2025 roku, a także (prawdopodobnie) w 2026 roku.