Wątpliwości dotyczące sposobu ustalania stopy WIBOR oraz jej zastosowania przez banki (jako podstawy oprocentowania „hipotek”) pojawiały się już od kilku lat. Jednakże dopiero szybkie podwyżki WIBOR-u i zarazem oprocentowania kredytów mieszkaniowych z końca 2021 r. oraz pierwszej połowy 2022 r. dały sygnał do pozywania banków. Eliminacja WIBOR z umowy jest jednym z dwóch głównych celów, jakie mogą mieć konsumenci pozywający bank. Warto sprawdzić, jakie przykładowe korzyści będą wiązały się z taką zmianą na skutek prawomocnego orzeczenia sądu. Dlatego wykonaliśmy odpowiednie obliczenia. W pierwszej kolejności trzeba jednak wyjaśnić na czym właściwie polega eliminacja WIBOR w przypadku kredytów „złotówkowych”.
Pomiędzy roszczeniami frankowiczów i osób posiadających kredyty rozliczane w PLN (bez waloryzacji) można dostrzec pewne podobieństwa. Chodzi nie tylko o fakt, że dopiero znaczące pogorszenie warunków spłacania długu spowodowało zainteresowanie kredytobiorców pozwem przeciwko bankowi. Kolejna analogia wiąże się z obecnością klauzul niedozwolonych w umowie. Obecnie już nikt nie kwestionuje faktu, że takie niedozwolone postanowienia znajdowały się w umowach wielu kredytów frankowych. Usunięcie klauzul niedozwolonych/abuzywnych skutkuje unieważnieniem całej umowy frankowej lub „odfrankowieniem”, czyli zwrotem nadpłaty i dalszą spłatą w złotych z niskim oprocentowaniem bazującym na szwajcarskich stopach procentowych.
Wydaje się prawdopodobne, że w umowach kredytów „złotówkowych” sądy dopatrzą się klauzul abuzywnych związanych z ustalaniem i zastosowaniem stopy WIBOR. W takiej sytuacji, jednym z rozwiązań będzie eliminacja WIBOR z umowy. To wariant nieco podobny do „odfrankowienia”. Różnica polega na tym, że sąd usunie z umowy nie klauzule waloryzacyjne, lecz postanowienia uzależniające oprocentowanie od stawki WIBOR. W efekcie eliminacja WIBOR może zapewnić zwrot nadpłaty i możliwość dalszego spłacania kredytu ze stałym i niskim oprocentowaniem. Będzie ono składało się tylko z marży, która często wynosiła zaledwie 1,20% – 2,50%.
Obserwując oprocentowanie kredytów mieszkaniowych w złotym z połowy 2022 roku, nietrudno się domyślić, że eliminacja WIBOR może zapewnić spore korzyści finansowe. Weźmy pod uwagę spadek zmiennego oprocentowania kredytu z 9,00% (WIBOR 3M = 7,00% + 2,00% marży) do zaledwie 2,00%. Warto jednak pamiętać, że zsumowane korzyści będą spore również jeśli uwzględnimy kilka lub kilkanaście lat spłaty w okresie niższego poziomu stóp procentowych i WIBOR-u.
W ramach przykładu można wziąć pod lupę kredyt w złotym o wartości 300 000 zł i okresie spłaty wynoszącym 25 lat. Ten kredyt z marżą na poziomie 1,80% został zaciągnięty w styczniu 2011 roku, a klient spłacał go terminowo w równych ratach. Suma rat spłaconych do lipca 2022 r. wynosiła 226 428 zł. Pod koniec lipca 2022 r. kredytobiorca miał jeszcze do zwrotu 199 975 zł. Jeżeli założymy, że eliminacja WIBOR na mocy wyroku sądowego zakończyła się wstecznym naliczeniem oprocentowania równego marży, to kwota nadpłaty za okres styczeń 2011 r. – lipiec 2022 r. wyniesie 53 713 zł. Taką sumę powiększoną o odsetki powinien otrzymać kredytobiorca.
Co ważne, eliminacja WIBOR skutkuje również spadkiem salda zadłużenia, bo w warunkach niższego oprocentowania (składającego się tylko z marży) kredytobiorca spłaca co miesiąc więcej pożyczonego kapitału. W analizowanym przykładzie, saldo zadłużenia z lipca 2022 r. po przeliczeniu powinno wynosić 177 610 zł. Widzimy zatem, że eliminacja WIBOR obniżyła wspomniane saldo o 22 365 zł. Dodatkową korzyścią będzie oczywiście zmniejszenie łącznego kosztu kredytu wynikające ze spadku oprocentowania „na przyszłość”. Mowa o korzystnej zmianie wynoszącej 126 634 zł przy założeniu, że WIBOR lub jego ewentualny zamiennik od lipca 2022 r. do końca okresu spłaty wynosiłby średnio 3,00%.
Zaprezentowane powyżej wyniki obliczeń na pewno robią pozytywne wrażenie. Warto jednak pamiętać, że eliminacja WIBOR-u nie jest jedynym dostępnym rozwiązaniem dla kredytobiorcy pozywającego bank (w związku z kredytem „złotówkowym”). Konkurencyjny wariant to unieważnienie całej umowy. Skutkuje ono zwrotem tego, co strony wzajemnie otrzymały. W wielu przypadkach, może się okazać, że takie „wykasowanie” umowy będzie jednak bardziej atrakcyjne niż eliminacja WIBOR. Ocena powinna zależeć jednak od eksperta prawnego, który zbada umowę oraz historię spłaty kredytu.
