Kredyty gotówkowe obok kredytów mieszkaniowych/hipotecznych odpowiadają za zdecydowanie największą część zadłużenia naszych rodaków wobec banków. Dane Biura Informacji Kredytowej wskazują, że w połowie 2024 r. liczba aktywnych (spłacanych) kredytów gotówkowych wynosiła około 7,7 miliona. Wiele osób spłacających kredyt gotówkowy chce jak najszybciej pozbyć się swojego zadłużenia. To oznacza bowiem nie tylko mniejsze comiesięczne obciążenie finansowe, ale również komfort psychiczny. Trudno się więc dziwić, że w Internecie częste są pytania o to jak spłacić wcześniej kredyt gotówkowy. Postanowiliśmy udzielić profesjonalnej odpowiedzi na takie pytania, powołując się często na obowiązujące przepisy. Przy okazji poruszamy ważną kwestię zwrotu prowizji po wcześniejszej spłacie kredytu gotówkowego. To istotne, bo niektóre banki, SKOK-i i firmy pożyczkowe nadal niechętnie przeprowadzają wspomniany zwrot.
Odpowiedź na pytanie, jak spłacić wcześniej kredyt gotówkowy musi bazować na obowiązujących przepisach. Do ich przestrzegania jest bowiem zobowiązany zarówno kredytobiorca, jak i kredytodawca. W tym kontekście trzeba jednak zwrócić uwagę na ważną kwestię. Mianowicie, zasady wcześniejszej spłaty kredytu gotówkowego mogą być bardziej korzystne niż wskazuje ustawa o kredycie konsumenckim. Kredytodawca lub pożyczkodawca nie może jednak stosować zasad wcześniejszej spłaty mniej korzystnych dla klienta niż te ustawowe. Piszemy o pożyczkodawcy, gdyż trzeba pamiętać, że ustawa o kredycie konsumenckim jako kredyty konsumenckie definiuje nie tylko kredyty i pożyczki gotówkowe oferowane konsumentom przez banki oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Do tej samej kategorii zaliczają się również pożyczki pozabankowe zaciągane na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą i zawodową.
Wspomniana ustawa o kredycie konsumenckim wskazuje między innymi, że konsument może swobodnie nadpłacać swoje zobowiązanie lub spłacić je w całości. Do nadpłacania/całkowitej spłaty nie trzeba zgody wierzyciela (banku, SKOK-u lub firmy pożyczkowej). Co więcej, kredytodawca/pożyczkodawca nie ma prawa uzależniać możliwości dokonania nadpłaty od jego powiadomienia przez klienta lub dokonania innych formalności. Uprawnienie do przedterminowej spłaty kredytu konsumenckiego przysługuje konsumentowi z mocy ustawy – niezależnie od postanowień umowy (zobacz: T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2023, art. 48). Wspomniane uprawnienie konsument najczęściej realizuje poprzez wpłacenie odpowiedniej kwoty na rachunek bankowy służący do spłaty kredytu gotówkowego.
Osoby pytające jak spłacić wcześniej kredyt gotówkowy, zwykle posiadają dostęp do bankowości mobilnej i/lub internetowej. Taka sytuacja mocno ułatwia sprawę, ponieważ kredytodawcy w swoim systemie bankowości zwykle przewidują możliwość szybkiego przelania środków na poczet spłaty kredytu z konta prowadzonego w tym samym banku. W takiej sytuacji wcześniejsza spłata trwa zaledwie chwilę. Jeżeli ma ona charakter częściowy, to po nadpłaceniu zadłużenia klient banku otrzyma nowy harmonogram spłaty. Będzie on zależał od tego, jaka opcja została wybrana przy okazji nadpłaty. Chodzi o skrócenie okresu spłaty lub jego pozostawienie bez zmian (skutkujące obniżeniem miesięcznej płatności ratalnej).
W praktyce rozliczenie kredytu gotówkowego może być bardziej skomplikowane niż samo dokonanie wcześniejszej spłaty rozumiane jako zlecenie przelewu na rzecz banku. Powinna o tym pamiętać każda osoba pytająca jak spłacić wcześniej kredyt gotówkowy. Pod pojęciem rozliczenia rozumiemy tutaj uregulowanie dwustronnych zobowiązań. Kredytodawca może mieć bowiem roszczenie o zapłatę prowizji z tytułu przedwczesnej spłaty. Klientowi banku lub SKOK-u przysługuje natomiast roszczenie o proporcjonalny zwrot kosztów kredytu. Tym roszczeniem zajmiemy się później. Teraz warto wyjaśnić, kiedy bank lub SKOK może domagać się zapłacenia prowizji z tytułu przedterminowej spłaty. Ustawa o kredycie konsumenckim wskazuje następujące warunki naliczenia takiej prowizji rekompensacyjnej:
Jeżeli wszystkie powyższe warunki zostały spełnione, to kredytodawca/pożyczkodawca może naliczyć prowizję za wcześniejszą spłatę nie większą niż:
Ze względu na liczne restrykcje, wiele banków i SKOK-ów dobrowolnie rezygnuje z możliwości pobierania prowizji za wcześniejszą spłatę od swoich klientów. Takie rozwiązanie jest oczywiście możliwe z punktu widzenia przepisów. Już wcześniej wspominaliśmy bowiem, że ustawa o kredycie konsumenckim dopuszcza opcje bardziej korzystne dla klientów instytucji finansowej i zabrania jednocześnie modyfikacji ustawowych zasad w kierunku przeciwnym.
Dla kredytobiorcy ważniejszą kwestią niż prowizja rekompensacyjna może być oczywiście suma zwracana przez bank lub SKOK po nadpłacie zadłużenia. Warto przypomnieć, że artykuł 49 ustawy o kredycie konsumenckim po nadpłacie zobowiązuje kredytodawcę do obniżenia łącznych kosztów kredytu o te koszty, które dotyczą okresu, o jaki skrócono czas obowiązywania umowy. W razie całkowitej spłaty kredytu przed terminem, rozliczenie wcześniej poniesionych przez klienta kosztów (w tym prowizji za udzielenie kredytu) następuje zawsze. Sytuacja wygląda inaczej w przypadku spłaty częściowej. Wówczas wszystko zależy bowiem od tego, czy częściowa spłata skutkowała skróceniem okresu kredytowania (zobacz: T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2023, art. 49). Skrócenie oznacza możliwość otrzymania zwrotu.
Korzystną dla kredytobiorców informacją jest to, że rozliczenie po nadpłacie obejmuje również prowizję przygotowawczą, czyli najważniejszy poza oprocentowaniem koszt typowego kredytu gotówkowego. O konieczności rozliczenia tej prowizji wbrew stanowisku banków i niektórych teoretyków przesądził Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (zobacz: Wyrok TSUE w sprawie C-383/18). Krajowe banki, firmy pożyczkowe oraz SKOK-i na skutek orzeczenia TSUE zaczęły stosować zasady rozliczeń korzystne dla klientów, choć nadal zdarzają się niechlubne wyjątki. Powinny o tym wiedzieć wszystkie osoby pytające jak spłacić wcześniej kredyt gotówkowy.
Gdyby nie było już żadnych problemów związanych z rozliczeniami po wcześniejszej spłacie kredytów konsumenckich, to kancelarie prawne nie przyjmowałyby zgłoszeń od klientów instytucji finansowych. Sytuacja wygląda jednak nieco inaczej. Wbrew pozorom, to nie polityka banków w zakresie nadpłacania długów kredytowych musi być najczęstszym powodem skarg. Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na firmy pozabankowe, którym zdarzają się problemy z właściwym rozliczaniem nadpłat. Niezależnie od tego, jaka instytucja finansowa nieodpowiednio rozliczyła nadpłatę kredytu (bank, spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa, firma pozabankowa), warto zwrócić się o pomoc do eksperta prawnego takiego jak np. dobry prawnik Warszawa. Wspomniany specjalista pomoże bowiem na każdym etapie radzenia sobie z problemem (reklamacja do instytucji finansowej, wniosek do Rzecznika Finansowego i wreszcie postępowanie w sądzie cywilnym).
