Wraz z rozwojem gospodarczym Polski, systematycznie poprawiają się warunki pracy (również w małych firmach). Kontrole potwierdzają jednak, że sytuacja związana z przestrzeganiem przepisów BHP wciąż nie jest wzorcowa. Dane Głównego Urzędu Statystycznego wskazują, że liczba zgłoszonych wypadków przy pracy nadal okazuje się spora. W całym 2020 roku, poważne obrażenia odniosło 62 740 pracowników. Warto zdawać sobie sprawę, że mniej poważne wypadki przy pracy często nie są zgłaszane. Nawet zdarzenia nie skutkujące poważnymi obrażeniami, bywają kłopotliwe dla poszkodowanego pracownika. Chodzi również o koszty prywatnego leczenia, które jest wymuszone przez złą kondycję publicznej służby zdrowia. Dla osób, które przeszły wypadek w pracy, odszkodowanie zwykle byłoby oczekiwaną rekompensatą. Postanowiliśmy zatem wyjaśnić, czy uzyskanie takiego świadczenia od pracodawcy będzie trudne.
W pierwszej kolejności, na pewno warto przypomnieć, że odpowiedzialność za zapewnienie właściwych warunków pracy spoczywa na pracodawcy. Mówią o tym artykuły 15 oraz 207 kodeksu pracy. Szczegółowe wymagania dotyczące zasad bezpieczeństwa i higieny pracy zawierają rozporządzenia (np. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy). Źródłem informacji o obowiązkach pracodawcy w zakresie BHP jest także orzecznictwo sądowe.
W kontekście orzecznictwa, ważny wydaje się między innymi Wyrok Sadu Najwyższego z dnia 13 września 2016 r. (sygn. akt III PK 146/15). Wskazuje on, że pracownik może domagać się odszkodowania od pracodawcy na podstawie artykułu 415 kodeksu cywilnego również wtedy, gdy zlekceważone zasady bezpieczeństwa pracy nie wynikały z przepisów. Zatem pracodawca jest odpowiedzialny nie tylko za przestrzeganie przepisów BHP. Regulacje nie obejmują bowiem niektórych sytuacji wymagających od przedsiębiorcy zdrowego rozsądku.
Już wcześniej wspomnieliśmy o artykule 415 kodeksu cywilnego jako podstawie roszczeń wobec pracodawcy. Analizowany przepis mówi, że zobowiązany do naprawienia szkody jest ten, kto z winy swojej wyrządził drugiej osobie tę szkodę. Warto wiedzieć, że jeśli zdarzy się wypadek w pracy, odszkodowanie jest możliwe do uzyskania również na podstawie artykułu 444 oraz 445 kodeksu cywilnego (zobacz na przykład: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2005 r. – sygn. akt I PK 293/04).
Wspomniane artykuły 444 oraz 445 kodeksu cywilnego są często wykorzystywane w kontekście szkód komunikacyjnych, gdyż precyzują zasady przyznawania świadczeń za szkody na osobie. Chodzi zarówno o odszkodowanie pełniące funkcję rekompensaty za straty finansowe, jak i rentę dla inwalidy oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Poszkodowany nie musi się ograniczać do żądania takich świadczeń wyłącznie od ubezpieczyciela. Jeśli wypadek w pracy był śmiertelny, to roszczenia mogą wysuwać krewni.
W razie zaistnienia sytuacji, która wywołała wypadek w pracy, odszkodowanie będzie zależało nie tylko od poniesionych przez pracownika szkód majątkowych i osobowych. Osoba składająca pozew, na której spoczywa ciężar dowodu zgodnie z artykułem 6 kodeksu cywilnego, powinna wykazać, że między szkodami oraz działaniem lub zaniechaniem pracodawcy zaszedł związek przyczynowo-skutkowy. Innymi słowy, chodzi o to, że niewłaściwe zachowanie zatrudniającego było bezpośrednią przyczyną szkody.
Ważnym argumentem w sprawie przed sądem cywilnym, na pewno może być wcześniejsze ukaranie pracodawcy grzywną wynosząca od 1000 zł do 30 000 zł za nieprzestrzeganie przepisów BHP (patrz art. 283 kodeksu pracy) albo skazanie tego przedsiębiorcy na podstawie artykułu 160 lub artykułu 220 paragraf 1 kodeksu karnego. Pierwszy z wymienionych przepisów KK dotyczy narażenia każdego człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Artykuł 220 paragraf 1 kodeksu karnego odnosi się bezpośrednio do zaniedbań pracodawcy.
Z punktu widzenia osoby, której przydarzył się wypadek w pracy, odszkodowanie może wydawać się oczywistym i pewnym aktem sprawiedliwości. Warto jednak pamiętać, że pracodawca prawdopodobnie będzie chciał się uwolnić od odpowiedzialności finansowej. Właśnie dlatego bardzo ważne jest skorzystanie ze wsparcia eksperta, który pomoże zgromadzić dowody, napisać pozew i przedstawić odpowiednie argumenty. Mowa o prawniku posiadającym już doświadczenie w prowadzeniu spraw tego rodzaju.
